بررسی تنوع ریختی برگ و میوه گونه تادار (Celtis caucasica) در جنگلهای زاگرس جنوبی

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلداری/دانشگاه یاسوج

2 استادیار گروه جنگلداری/دانشگاه یاسوج

3 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات/دانشگاه یاسوج

چکیده

سابقه و هدف: خصوصیات ریختاری گیاهان به درجات مختلف تحت تأثیر عوامل محیطی می‌باشند. مطالعه تغییرات برگ و میوه یک گونه گیاهی در جمعیت‌های مختلف ابزاری کاربردی در تفکیک پرونانس‌ها و مدیریت تنوع زیستی می‌باشد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ریختی برگ و میوه گونه تادار با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره بین جمعیت‌های مختلف در جنگل‌های زاگرس جنوبی می‌باشد.

مواد و روشها: در این تحقیق 39 درخت مادری از چهار رویشگاه طبیعی گونه تادار (C. caucasica) واقع در استان های فارس و کهگیلویه و بویر احمد شامل تنگ تامرادی (ارتفاع 1542 متر از سطح دریا)، آبشار یاسوج (ارتفاع 1900 متر از سطح دریا)، دشت ارژن (ارتفاع 2000 متر از سطح دریا) و تنگ کره (ارتفاع 2120 متر از سطح دریا) انتخاب شد. از هر پایه تعداد 10 برگ و 15 میوه از قسمت بیرونی و میانه تاج در ابتدای آبان ماه جمع‌آوری و 25 صفت مورفولوژیکی اندازه‌گیری و داده‌های به دست آمده با استفاده از روشهای آماری چند متغیره آنالیز گردید.

یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بجز صفات عرض در 9/0 طول از قاعده برگ، طول دندانه برگ، تعداد دندانه در سمت راست و چپ برگ، تعداد دندانه در 2 سانتیمتر از قاعده برگ و حاصلضرب جرم خشک در مساحت برگ از نظر سایر صفات، جمعیتهای مورد مطالعه دارای اختلاف معنی‌داری با یکدیگر بودند. تجزیه به مولفههای اصلی نشان داد پنج مولفه اول 51/76 درصد واریانس‌ها را به خود اختصاص دادند که در تشکیل مولفه اول بیشترین سهم واریانس‌ها به صفات طول برگ، حداکثر پهنای برگ و سطح برگ و در رابطه با مولفه دوم زاویه بین رگبرگ اصلی و فرعی، زاویه نوک برگ، تعداد دندانه در سمت چپ و راست برگ و طول نسبی دمبرگ اهمیت بیشتری را در مقایسه با سایر صفات از خود نشان دادند. بررسی پایه‌های درختی مورد مطالعه بر اساس آنالیز تابع تشخیص نشان داد که چهار جمعیت توسط صفات عرض برگ در 1/. طول از قاعده برگ، زاویه سینوسی برگ، طول دمبرگ و عرض میوه از یکدیگر جدا شده‌اند.

نتیجه‌گیری: به‌طور کلی میتوان از صفات زاویه بین رگبرگ اصلی و فرعی و عرض میوه به دلیل شکل‌پذیری کمتر از شرایط محیطی به عنوان صفاتی متمایز‌کننده در تفکیک پایه‌های مادری گونه‌ تادار از یکدیگر استفاده نمود. همچنین در منطقه‌ی تنگ تامرادی گونه‌ی تادار به دلیل داشتن حداقل شکل پذیری صفات، کمتر تحت تأثیر شرایط محیطی قرارگرفته‌است که نشان از سازگاری آن در این منطقه است. عکس قضیه فوق در مورد منطقه‌ی آبشار صادق می‌باشد و گونه‌ی تادار در حال سازگاری و انطباق خود با این منطقه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Leaf and fruit morphological variability of Celtis caucasica in southern Zagros forests

چکیده [English]

Abstract
Background and Objectives: Plant morphological characteristics are affected by environmental factors in various extents. Investigation of leaf and fruit variations of a plant species is a practical tool to provenance differentiation and biodiversity management of populations. The aim of this study was to investigate the morphological variability of leaves and fruits of different populations of Celtis caucasica in southern Zagros forests using a multivariate analysis approach.
Materials and Methods: In this study, 39 mother trees from four natural populations of hackberry located in Fars and Kohgilooye and Boyerahmad provinces consist of Tange Tamoradi (altitude of 1542 meter above sea level), Abshare Yasouj (altitude of 1900 m above sea level), Dashte Argan (altitude of 2000 m above sea level) and Tange Kare (altitude of 2120 m above sea level) were selected. In early November, the amount of 10 leaves and 15 fruits per ramet were collected from the outer and the middle part of crown, and 25 morphological traits were measured and the data were analyzed using multivariate analysis.
Results: The results of analysis variance showed that except for traits of width at 0.9 length of base of leaf, the length of serration, the number of serration at right and left side of leaf, the number of serration in 2 cm of base of the leaf, and multiplication of dry weight in the leaf area, traits of studied populations were significantly different from each other in terms of other traits. The principal component analysis showed that the first five components have allocated 76.51% of the variances that in the formation of the first component, traits of leaf length, maximum width of leaf, and surface of leaf showed the highest importance. Considering the second component, the angle between major and minor nervure, leaf tip angle, number of serration at the left and right side of leaf and relative length of petiole showed the highest importance compared with other traits. Investigation of studies treee bases on according to discriminate analysis showed that the four populations have been separated by traits of leaf width in 0.1 of length of the leaf base, sinusoidal leaf angle, petiole length, and width of fruit.
Conclusion: In general, traits of angle between the major and minor nervure and width of fruit can be used as distinguishing traits in making distinction in separation of C. caucasica species from each other due to their lower formability under environmental conditions. In addition, in the area of Tange Tamoradi, C. caucasica species was less affected by environmental conditions due to minimal formability of traits, showing its adaptability in this area. The opposite of this issue is true in the Abshare Yasouj area and C. caucasica species is adapting itself with this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plasticity
  • C.caucasica
  • Multivariate analysis
  • southern zagros