بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر زراعت چوب در استان گلستان از دیدگاه کارشناسان و زارعان چوب

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه تکنولوژی و مهندسی چوب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران،

2 دانشیار، گروه تکنولوژی و مهندسی چوب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

3 استاد، گروه تکنولوژی و مهندسی چوب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

4 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جنگلداری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

چکیده

سابقه و هدف: با توجه به اینکه تنها حدود 8/83 درصد از سطح کشور را جنگل پوشانده است و از این میزان جنگل‌های شمال کشور تنها 1/2 درصد را شامل می‌شوند، بنابراین مساحت کم آن پاسخگوی نیازهای چوبی کشور نیست و زراعت چوب با گونه‌های تند رشد خارج از توده‌های طبیعی می‌تواند فشار بر منابع طبیعی را کاهش دهد. نظر به اهمیت نقش زراعت چوب در کشور و همچنین عدم اشتیاق زارعان به کشت چوب در این مطالعه به شناسایی و مقایسه عوامل مؤثر بر زارعت چوب استان گلستان از دیدگاه کارشناسان و زارعان چوب پرداخته شد.
مواد و روش‌ها: از آنجایی که هدف مطالعه شناسایی نقاط قوت، فرصت و ضعف پیش‌روی زراعت چوب با استفاده از دیدگاه ذینفعان بود. بدین منظور، ابتدا اقدام به شناسایی عوامل موثر بر زراعت چوب با استفاده از مصاحبه‌های فردی و گروهی متمرکز با کارشناسان و زارعان چوب در استان گلستان گردید. سپس به منظور وزن‌دهی و اولویت‌بندی عوامل شناسایی‌شده، پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته نیمه‌ساختار طراحی و تنظیم ‌شد. روایی و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نظر کارشناسان و همچنین آزمون کرونباخ تأیید شد. سپس تعداد نمونه با استفاده از روش خوشه‌بندی تصادفی تعیین گردید. در مرحله بعد پرسشنامه‌ها در بین کارشناسان و زارعان چوب شهرستان‌های گرگان، آق‌قلا، رامیان، گنبدکاووس، علی‌آباد و کردکوی توزیع و تکمیل گردید. در نهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج به طور کلی 37 عامل در سه بخش قوت (15 عامل)، فرصت (14 عامل) و ضعف (8 عامل) را نشان داد و نتایج نیز اولویت‌بندی عوامل از دیدگاه کارشناسان و بهره‌برداران را نشان داد مهمترین عوامل در بخش قوت‌ها « تأثیر سطح سواد و مهارت زارعین چوب در توسعه و رونق آن» (به طور مشترک کارشناسان و زارعان)، با میانگین رتبه‌ای 285/3 (زارعان) و 527/3 (کارشناسان)، در بخش فرصت‌ها «معرفی گونه‌ها و یا واریته‌های مناسب جهت کشت چوب با قابلیت میزان تولید چوب و مقاومت و سازگاری بالا» (به طور مشترک توسط کارشناسان و زارعان) با میانگین رتبه‌ای 285/4 (زارعان) و 194/4 (کارشناسان) و در بخش ضعف‌ها «پایین بودن تسهیلات دولتی و همچنین طولانی بودن روند دریافت آن برای زارعین چوب» (به طور مشترک توسط کارشناسان و زارعان) با میانگین رتبه‌ای 571/4 (زارعان) و 111/4 (کارشناسان) بودند. همچنین نتایج مقایسه نگرش زارعان و کارشناسان نشان داد که در اکثر موارد اختلاف قابل توجهی در سطح 95 درصد اطمینان وجود نداشت و نظر کارشناسان و زارعان چوب بهم نزدیک و مشابه بود.
نتیجه‌گیری: عدم وجود تفاوت چشمگیر مابین نظرات کارشناسان و زارعان در خصوص عوامل موثر بر زراعت چوب استان گلستان می‌تواند نشان‌دهنده واقعیت وجود عوامل و شدّت‌ تاثیرگذاری آنها در منطقه باشد. بنابراین، جهت دستیابی به اهداف زراعت چوب کشور و حمایت از برنامه ششم توسعه در خصوص کشاورزی و منابع طبیعی کشور، تلاش‌ها باید در راستای کاهش و حذف عوامل منفی و تقویت عوامل مثبت و همچنین بهره‌گیری از فرصت‌های موجود در بخش زراعت چوب استان گلستان باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and Comparison the Factors Affecting Wood Farming in Golestan Province based on Experts and Wood Farmers’ Point of View

نویسندگان [English]

  • Alireza Sanchouli 1
  • Ali Rafighi 2
  • Taghi Tabarsa 3
  • Berdi Mohammad Agharkakli 4
1 Wood Technology and Engineering
2 faculty member at Gorgan university of agricultural sciences & natural resources
3 chief editor
4 Trabiat Modares University
چکیده [English]

Background and objectives: Considering the fact that only 8.83 percent of Iran area is covered by forests in which only 1.2 percent to Northern forests, therefore its low area would not enough for national wood demands, thus wood farming with fast-growing species besides natural forests can decrease the pressure on natural resources. Regrading the role of wood farming in Iran as well as lack of farmers tendency in wood farming, this study aimed at identification and comparison of factors affecting wood farming in Golestan province based on experts and wood farmers’ point of view.
Materials and methods: since the main aim of this study was identification of strengths, weaknesses and opportunities affecting wood farming, factors were identified using face to face and focused group discussion (FGD) with knowledgeable experts and wood farmers in Golestan province. Then, a semi-structural questionnaire was designed to determine the factors weights and their priority. Also, Questionnaire validity and reliability were approved. Next, questionnaires were completed by experts and wood farmers of Gorgan, Aq-qala, Ramian, Gonbad Kavous, Ali-abad and Kordkuy cities. Finally, gathered data were analyzed using SPSS version 25.
Results: Through the result, total number of 37 factors were identified: strengths (15 factors), opportunities (14 factors) and weaknesses (8 factors). Moreover, prioritization of the factors showed that the main factors with highest mean rank were: “effect of education level and skill of wood farmers in development of wood farming” in strengths factors (common among farmers and experts) with mean rank of 3.285 (farmers) and 3.527 (experts). “Introducing suitable species and varieties for wood farming with high yield and tolerance and adoptability” regarding opportunities (common among farmers and experts) with mean rank of 4.285 (farmers) and 4.194 (experts) and in with regard to weaknesses “low governant subsidies and also its long official procedure” (common among farmers and experts) with mean rank of 4.571 (farmers) and 4.111 (experts). Additionally, comparison results showed not significant difference almost for all the factors between farmers and experts’ point of view.
Conclusion: Lack of significant difference between experts and wood farmers’ point of view regarding factors affecting wood farming can prove the existence and intensity of aforementioned factors in reality. Therefore, in order to achieve national wood farming goals and support the 6th Development programme of agricultural and natural resources of the country, efforts should be focused on decreasing and omitting of weaknesses and enforcing strengths and ultimately, using the opportunities in wood farming section.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: wood farming
  • Golestan province
  • strategic management
  • farmers
  • experts

مراجع

.Abaszadeh, H.R., Ahmadi, K., Mohammadnia Afroozi, S., Abas Taleqani, R., Abasi, M., and Yari, S. 2016. Agricultural statistical letter:
Crop productions of 2016. The Ministry of Agriculture (Jahad Keshavarzi). 418p. (In Persian)
2.Alizadeh Anaraki, K., Lashgarara, F., and Kiadaliri, H. 2012. Effect of socio-economic factors on development of poplar plantation in Guilan province (Case study: Somesara). Iranian J. of Forest and Poplar Research. 20: 2. 346-356. (In Persian)
3.Balatinecz, J.J., and Kretschmann, D.E. 2001. Properties and utilization of poplar wood. Poplar Culture in North America. pp. 277-291.
4.Boulay, A., Tacconi, L., and Kanowski, P. 2012. Drivers of adoption of eucalypt tree farming by smallholders in Thailand. Agroforestry systems. 84: 2. 179-189.
5.Broeckx, L.S., Verlinden, M.S., and Ceulemans, R. 2012. Establishment and two-year growth of a bio-energy plantation with fast-growing Populus trees in Flanders (Belgium): Effects of genotype and former land use. Biomass and Bioenergy. 42: 151-163.
6.Carr, S., and Tait, J. 1991. Differences in the attitudes of farmers and conservationists and their implications.J. of Environmental Management.32: 3. 281-294.
7.Christersson, L. 2010. Wood production potential in poplar plantations in Sweden. Biomass and Bioenergy. 34: 9. 1289-1299.
8.Clapp, R.A. 2001. Tree farming and forest conservation in Chile: do replacement forests leave any originals behind? Society and Natural Resources. 14: 4. 341-356.
9.Danekar, A., and Mahmoodi, B. 2012. Forestry principles. College of Applied Science and the skill of Agriculture Press. (In Persian)
10.Engindeniz, S. 2003. Determination of economical financial rotation lengths of hybrid Poplar plantations; the case of Turkey. Pakistan J. of Biological Sciences. 6: 1. 41-47.
11.Fane, G. 1975. Education and the managerial efficiency of farmers. The Review of Economics and Statistics.pp. 452-461.
12.Francis, R.C., Hanna, R.B., Shin, S.J., Brown, A.F., and Riemenschneider, D.E. 2006. Papermaking characteristics of three Populus clones grown in the north-central United States. Biomass and Bioenergy. 30: 8-9. 803-808.
13.Hao, M., and McCracken, A.R.2005. Rust disease of willow and poplar. Available from www. Cabi-publishing.org. Accessed 27th July 2015. CABI Publishing, 99p.
14.Isebrands, J. 2007. Best Management Practices Poplar Manual for Agroforestry Applications in Minnesota (Final). 1-56. Available from http://www. extension. umn. edu/distribution/naturalresources/ 00095. H tml, Accessed 26th July 2013.
15.Jafari Mofidabadi, A., Ghameri-Zare, A., and Iranmanesh, Y. 2016. Yield evaluation of new interspecific poplar hybrids introduced to Chaharmahal and Bakhtiari province for poplar plantation. Iranian J. of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research. 24: 2. 243-248. (In Persian)
16.Lashkarbolouki, E., and Kahneh, E. 2016. Seedling production of natural hybrid of poplar trees and usage them in comprehensive program of wood farming. Forest Research and Development.1: 4. 307-317. (In Persian)
17.Mayring, P. 2000. Qualitative content analysis. Forum on Qualitative Social Research. 1: 2.
18.Mohapatra, R. 2011. Farmers' education and profit efficiency in sugarcane production: A stochastic frontier profit function approach. 2: 18-35.
19.Mokhtari, J. 2000. Poplar cultivation as applied strategy in wood production. Forestry with fast-growth species
in Northern Iran Conference. 72p.(In Persian)
20.Mosadeq, A. 1996. Silvo-pasture. TehranUniv. Press. 581p. (In Persian)
21.Pilipovic, A., Orlovic, S., Nikolic, N., and Galic, Z. 2006. Investigating potential of some poplar (Populus sp.) clones for phytoremediation of nitrates through biomass production. Environmental Applications of Poplar and Willow Working Party, Northern Ireland. pp. 18-20.
22.Piroozan, H., and Barimani, A. 2011. Necessity of wood farming. First National Conference of Road Map for Supplying Primary Materials and Wood and Paper Industry of Iran in 2025 perspective. 22: 23. 13-19. (In Persian)
23.Ragauskas, A.J., Nagy, M., Kim, D.H., Eckert, C.A., Hallettm, J.P., and Liotta, C.L. 2006. From wood to fuels: integrating biofuels and pulp production. Industrial Biotechnology. 2: 1. 55-65.
24.Rahman, S.A., De Groot, W.T., and Snelder, D.J. 2008. Exploring the agroforestry adoption gap: financial and socioeconomics of litchi-based agroforestry by smallholders in Rajshahi (Bangladesh). In Smallholder tree growing for rural development and environmental services. Springer, Dordrecht, pp. 227-243.
25.Rahmati, A.R. 2008. Strategical planning of national wood farming. Research Institute of Forests and Rangelands, Poplar and Rapid Trees Research Group. 93p. (In Persian)
26.Sharifiyan Bahraman, A., Barani, H., Abedi Sarvestani, A., and Haji Mollahoseini, A. 2014. Identification and comparison of components influencing rangeland exploitation from pastorals and experts' viewpoints using SWOT and AHP. J. of Rangeland Science. 4: 4. 257-269.
27.Yakhkeshi, A. 2003. Forest and grassland management and environmental conservation compare to European countries management systems. Mazandaran Univ. Press. 302p. (In Persian)
28.Mojaraby, M., Moftakhare Jobary, M., Koch, Y., and Jalilund, H. 2011. Comparison of reproductive density and diversity of plant species in Populus deltoides (Populus deltoides Marsh) and Pellet (Acer velutinum Boiss), Dalak Khel Mazandaran, Iranian J. of Biology. 24: 4. 614-621. (In Persian)
29.Ebadzadeh, H.R., Ahmadi, K., Mohammadnia Afroozi, Sh., Abbas Taleghani, R., Abbasi, M., and Yari, Sh. 2018. Agricultural statistics of 1396. Ministry of Jihad-e-Agriculture, Deputy of Planning and Economy, Information and Communication Technology Center, Volume II, 418p. (In Persian)
30.Mahboubi, M., Maghsoudlunjad, S., and Abedi Sarvestani, A. 1394. Investigating the problems of eucalyptus wood cultivation in Golestan province. J. of Protection and Utilization of Natural Resources. 4: 2. 40-21. (In Persian)
31.Rahman, S.A., De Groot, W.T., and Snelder, D.J. 2008. Exploring the agroforestry adoption gap: financial and socioeconomics of litchi-based agroforestry by smallholders in Rajshahi (Bangladesh). In Smallholder tree growing for rural development and environmental services. Springer, Dordrecht, pp. 227-243.
پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگل
دوره 28، شماره 3
آذر 1400
صفحه 21-35

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار