اثرات تغییر الگوی سوخت مصرفی جنگل نشینان بر وضعیت کمی وکیفی ضایعات چوبی در جنگل‌های ارسباران

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران،

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 دانشجوی دکترا ،گروه جنگلداری و اقتصاد، دانشکده منابع طبیعی، کرج ، ایران

چکیده

سابقه و هدف: ضایعات چوبی به‌عنوان بخش مهمی از اکوسیستم‌های جنگلی در عملکردهای اکولوژیکی نقش حیاتی دارند. وضعیت کمی و کیفی ضایعات چوبی موجود در عرصه‌های جنگلی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که یکی از مهم‌ترین آنها اثرات جوامع انسانی و سابقه بهره‌برداری از ضایعات چوبی است. تاکنون مطالعه‌ای در زمینه وضعیت ضایعات چوبی به‌عنوان عنصری مهم و حیاتی در اکوسیستم‌های جنگلی و همچنین نقش تغییر الگوی سوخت مصرفی به‌عنوان مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر وضعیت ضایعات چوبی صورت نگرفته است که از مهم‌ترین منابع تامین نیازهای سوختی در ارسباران به‌شمار می‌رود. از آنجایی‌که ارزیابی مناسب از طرح‌های انجام شده می‌تواند در برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح منابع جنگلی راه‌گشا باشد، این پژوهش بر آن است تا اثرات اجرای سوخت‌رسانی بر مولفه‌ی ضایعات چوبی را به‌عنوان چوب‌های هیزمی کف جنگل از جنبه‌های کمی و کیفی در جنگل‌های ارسباران بررسی نماید.
مواد و روش‌ها: به‌این منظور دو روستا از منطقه حفاظت شده (مکیدی به‌عنوان منطقه سوخت‌رسانی شده و کلاسور به‌عنوان منطقه سوخت‌رسانی نشده) انتخاب و در هر دو منطقه سه قطعه نمونه یک هکتاری با ابعاد 100 متر در 100 متر و در مجموع شش هکتار برداشت شد. در هر یک از قطعات نمونه مشخصه‌هایی از قبیل نوع گونه، قطر برابر سینه در ضایعات چوبی سرپا و قطر میانی در ضایعات چوبی افتاده و کنده‌ها، ارتفاع و درجه پوسیدگی ضایعات چوبی در هر یک از حالت‌های افتاده، سرپا و کنده به‌صورت صد در صد آماربرداری شدند. به‌منظور ارزیابی اثر سوخت‌رسانی بر متوسط حجم در هکتار ضایعات چوبی در جنگل‌های ارسباران از آزمون یو من ویتنی استفاده شد.
یافته‌ها: بر اساس نتایج آزمون یو من ویتنی میزان ضایعات چوبی در دو منطقه سوخت‌رسانی شده و سوخت‌رسانی نشده اختلاف معنی‌داری دارند (05/0>p). مقدار تراکم و حجم ضایعات چوبی در منطقه سوخت‌رسانی شده به ترتیب برابر با 418 پایه در هکتار و 42/3 متر مکعب در هکتار و در منطقه سوخت‌رسانی نشده برابر با 50 پایه در هکتار و 22/0 مترمکعب در هکتار برآورد شد. در منطقه سوخت-رسانی‌شده در مجموع 15 گونه و در منطقه سوخت‌رسانی نشده شش گونه ضایعات چوبی شناسایی شد. در هر دو منطقه سوخت‌رسانی شده و سوخت‌رسانی نشده گونه‌های اوری (Quercus macranthera) و کرب (Acer campestre) به ترتیب از بیشترین و کمترین تراکم و حجم ضایعات چوبی در هکتار برخوردار هستند.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه گویای موفقیت آمیز بودن تغییر الگوی سوخت مصرفی جنگل‌نشینان در حفظ ضایعات چوبی در جنگل-های ارسباران است که می‌تواند در منطقه ارسباران و سایر مناطق جنگلی کشور مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گزاران قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of changing the fuel consumption pattern of forest dwellers on the quantitative and qualitative status of woody debris in Arasbaran forests

نویسندگان [English]

  • Sajad Ghanbari 1
  • Zeyneb Najafi 2
  • Ahmad Abbasnejad alchin 3
1 Department of Forestry, Ahar Faculty of Agriculture and Natural resources, University of Tabriz
2 M.Sc. Graduated of Forest Sciences and Engineering, Department of Forestry and forest Economics, Faculty of Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
3 -
چکیده [English]

Background and objectives: Woody debris as an important part of forest ecosystems plays a vital role in ecological performance. The quantitative and qualitative status of wood waste in forest areas is affected by various factors, one of the most important of which is the effects of human communities and the history of wood waste exploitation. So far, a study on the status of wood debris as an important and vital element in forest ecosystems and also the role of changing the pattern of fuel consumption as the most important factor affecting the status of wood waste, which is one of the most important sources of fuel needs in Arasbaran is counted, it has not been done. Since proper evaluation of the these programs can be helpful in the proper planning and management of forest resources, this study aims to investigate the effects of fossil fuel providing on the woody debris component as fuel wood in terms of the quantitative and qualitative charactristics in Arasbaran forests.
Materials and methods: Two villages including Makidi and Kalasur were selected as using fossilfuel and fuelwood areas, respectively. In so doing, three one-hectare sample plots in the square form and a total of six hectares were implemented in each area. Some characteristics including species type, diameter, height, and decay class of woody debris (standing, fallen and stumped) were measured in each sample plot.
Results: The results of Mann-Whitney test showed the amount of woody debris in the fossilfuel and fuelwood areas are significantly different (p < 0.05). The amount of density and volume of woody debris was estimated to be 418 numbers per hectare and 3.42 cubic meters per hectare in the no harvesting fuel wood area and 50 numbers per hectare and 0.22 cubic meters per hectare in the harvesting fuel wood area.
Conclusion: The results of this research indicate the success of the fuel consumption pattern changing of forest dwellers in preserving woody debris in Arasbaran forests.
Results: The results of Mann-Whitney test showed the amount of woody debris in the fossilfuel and fuelwood areas are significantly different (p < 0.05). The amount of density and volume of woody debris was estimated to be 418 numbers per hectare and 3.42 cubic meters per hectare in the no harvesting fuel wood area and 50 numbers per hectare and 0.22 cubic meters per hectare in the harvesting fuel wood area.
Conclusion: The results of this research indicate the success of the fuel consumption pattern changing of forest dwellers in preserving woody debris in Arasbaran forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arasbaran
  • Coarse woody debris
  • consumed fuel
  • forest dwellers
1.An, L., Lupi, F., Liu, J., Linderman, M.A., and Huang, J. 2002. Modeling the choice to switch from fuelwood to electricity: implications for giant panda habitat conservation. Ecological Economics. 42: 3. 445-457.
2.Desta, G. A., Melka, Y., Sime, G., Yirga, F., Marie, M., and Haile, M. 2020. Biogas technology in fuelwood saving and carbon emission reduction in southern Ethiopia. Heliyon. 6: 10: e04791.
3.DOE, Department of Environment. 2001. Management plan of Arasbaran protected area. 10. (In Persian)
4.Ghanbari, S., Jafari, M., and Nasiri, V. 2015. Effects of conservation programs in changing the pattern of fuel consumption of villagers in the Arasbaran forests.J. of Forest Research and Development. 1: 1. 67-83. (In Persian)
5.Jafari Afrapoly. M., Sefidi, K., Waez, M. S., and Varamesh, S. 2018. Qualitative and quantitative evaluation of dead trees in English yew (Taxus baccata) in Afratakhteh Forests, Golestan Province, and northeastern Hyrcanian forests.
J. of Forest Research and Development. 3: 4. 305-316. (In Persian)
6.Kakavand, M., Marvi-Mohadjer, M., Sagheb-Talebi, K., Sefidi, K. Moridi, M., and Abbasian, P. 2017. Quantity and quality of deadwood in the mid-successional stage in oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands (case study: Kheyrood forest, Nowshahr). Iranian J. of Forest and Poplar Research. 24: 4. 612-622. (In Persian)
7.Keivan Behjou, F., and Nabavi, S. 2015. Assessment of Woody Debris in Fandoghlou forest using Line Intersect Sampling. Ecology of Iranian Forest.3: 5. 53-62. (In Persian)
8.Keivan Behjou, F., and Sefidi, K. 2015. Recreational activities impact on the amount and characteristics of woody debris in the Fandoghlou forests, Northwestern Iran. Forestry Studies.62: 1. 5-13.
9.Keivan Behjou, F., Lo Monaco, A., Tavankar, F., Venanzi, R., Nikooy, M., Mederski, P.S., and Picchio, R. 2018. Coarse woody debris variability due to human accessibility to forest. Forests.9: 9. 1-20.
10.Keyvan Behjou, K., Aghayari, F., and Ghanbari, S. 2020. Study on the amount and density of woody debris at the West forests of Guilan Province. Human & Environment. In press. (In Persian)
11.Mahmoudi, B., and Eshaghi, F.2019. Assessment of the Role of Solar Water Heaters in Reducing Fuel Wood Consumption for Forest Dwellers in Central Zagros. J. of Forest Research and Development. 5: 2. 277-292. (In Persian)
12.McKnight, P.E., and Najab, J. 2010. Mann‐Whitney U Test. The Corsini encyclopedia of psychology. pp. 1-1.
13.Moreira, A.B., Gregoire, T.G., and do Couto, H.T.Z. 2019. Estimation of the volume, biomass and carbon content of coarse woody debris within two forest types in the State of São Paulo, Brazil. Forestry: An International J. of Forest Research. 92: 3. 278-286.
14.Nautiyal, S., and Kaechele, H.2008. Fuel switching from wood to LPG can benefit the environment. Environmental Impact Assessment Review. 28: 8. 523-532.
15.Nouri, Z., Feghhi, J., and Marvie Mohadjer, M.R. 2014. Spatial distribution and volume of dead trees in Fagus orientalis stands of Iran (Case study: Gorazbon district of Kheyroud forest). Natural Ecosystems of Iran.
5: 1. 1-14. (In Persian)
16.Sagheb-Talebi, K., Pourhashemi, M., and Sajedi, T. 2014. Forests of Iran: A Treasure from the Past, a Hope for the Future, Springer. 152p.
17.Sasanifar, S., Alijanpour, A., Shafiei, A.B., Eshaghi Rad, J., Molaei, M., and Azadi, H. 2019. Forest protection policy: Lesson learned from Arasbaran biosphere reserve in Northwest Iran. Land Use Policy. 87: 104057.
18.SCI, Statistical center of Iran. 2016. Population and Housing Censuses. 385p. (In Persian)
19.Sefidi, K., and Marvie Mohajer, M.R. 2010. Characteristics of coarse woody debris in successional stages of natural beech (Fagus orientalis Lipsky) forests of Northern Iran. J. of forest sciences. 56: 1. 7-17.
20.Sefidi, K., and Etemad, V. 2014. The amount and quality of dead trees in a mixed beech forest with different management histories in northern Iran, Biodiversitas. J. of Biological Diversity. 15: 2. 162-168.
21.Sefidi, K., Esfandiary Darabad, F., and Azaryan, M. 2016. Effect of topography on tree species composition and
volume of coarse woody debris in an Oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) old growth forests, northern Iran. iForest-Biogeosciences and Forestry.9: 4. 658-665.
22.Whitford, K., and McCaw, W. 2019. Coarse woody debris is affected by the frequency and intensity of historical harvesting and fire in an open eucalypt forest. Australian Forestry. 82: 2. 56-69.
23.Zolfeghari, A., Marvi Mohajer, M.R., and Namiranian, M. 2007. Impact of dead trees on natural regeneration
in forest stands (Chelir district, Kheiroudkenar, Nowshahr), Iranian J. of Forest and Poplar Research.15: 3. 234-240.