شناسایی و راستی‌آزمایی چوب‌های وارداتی در بازار ایران؛ بخش دوم: سوزنی‌برگان

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران،

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران،

3 استاد ،گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران،

4 استادیار ، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

سابقه و هدف: چوب‌های سوزنی‌برگ وارداتی از کشورهای شمالی ایران «چوب روسی» نامیده شده و علی‌رغم اینکه نام‌های فارسی برای جنس‌های گوناگون سوزنی‌برگ موجودند، انواع گوناگون این چوب‌ها با نام‌های روسی چون «ساسنا (Сосна)»، «یولکا (Ёлка)» و «لیست‌وینیتزا (Лиственница)» شناخته می‌شوند. گرچه به‌شکل تجربی، برخی از فروشندگان، نام‌های روسی این چوب‌ها را به جنس خاصی ربط می‌دهند ولی تاکنون پژوهش سازمان‌یافته و علمی‌ای برای بررسی صحت این تطابق انجام نشده و تهیه درست یک گونه سوزنی‌برگ، به سردرگمی بزرگی برای مصرف‌کنندگان تبدیل شده است. باتوجه به تفاوت کارآیی و کاربرد متفاوت چوب‌‌ها، عدم شناخت جنس سوزنی‌برگان تجاری و کاربرد نادرست آن‌ها مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد. از این رو، هدف این پژوهش، بررسی بازار الوار تراش‌خورده سوزنی‌برگ در ایران از نظر فراوانی چوب‌های موجود و تطابق نام‌های تجاری آن‌ها با جنس/گونه‌های شناخته شده است.
مواد و روش‌ها: 25 قطعه چوب سوزنی‌برگ به همراه فهرستی از نام‌های تجاری آن‌ها از یارد اداره بندر و دریانوردی استان گیلان و ده چوب فروشی در تهران و کرج تهیه شدند. از فروشندگانی که چوب‌های سوزنی‌برگ وارداتی را با نام کلی «چوب روسی» ارایه داده و تمایزی بین انواع چوب‌ها قائل نمی‌شدند، نمونه‌ای گردآوری نشد. چوب‌ها از نظر ماکروسکوپی بررسی و پس از تهیه اسلایدهای میکروسکوپی و عکس‌برداری، ویژگی‌های آناتومی چوب هر نمونه، براساس فهرست بین المللی ویژگی‌های چوب برای شناسایی سوزنی‌برگان استخراج شدند. سپس، شناسایی چوب با ترکیبی از چند شیوهء پیشنهادی انجام شد.
یافته‌ها: فراوان‌ترین چوب‌های سوزنی‌برگ در بازار ایران –به‌ترتیب- یولکا، ساسنا و لیست‌وینیتزا بوده و پس از آن‌ها، نراد با فراوانی به‌مراتب کمتری وجود داشت. به‌غیر از نراد، بقیه سوزنی‌برگان –با ملاک قرار دادن معادل روسی- عمدتاً با نام درستی به‌فروش می‌رسیدند. هشت نمونه از ده نمونه چوب یولکا، گونه نوئل (Picea sp.)؛ شش نمونه از هفت قطعه چوب ساسنا، کاج جنگلی (sylvestris Pinus) و هر سه قطعه لیست‌وینیتزا، مِلِز (Larix sp.) شناسایی شدند اما در مورد نراد (Abies sp.)، اشتباهات زیادی دیده شد. اصولاً در برخی چوب‌فروشی‌ها، واژه «نراد» معادل کلیتِ «چوب روسی» گرفته شده و نه یک گونه از بین چند گونه سوزنی‌برگ وارداتی. از چهار منبعی نیز که نراد را به عنوان چوبی متمایز به فروش می‌رساندند، دو مورد کاج بودند.
نتیجه‌گیری: ویژگی‌های ماکروسکوپی چوب سوزنی‌برگان چون رنگ، بافت و تلالوء چوب، اندازه و فراوانی کانال‌های رزینی، نحوه تغییر چوب آغاز به پایان و حضور کیسه قیری در برش طولی، ویژگی‌های قابل‌اعتمادی برای شناسایی نبوده و حتماً نیاز به بررسی‌های میکروسکوپی می‌باشد. در بعد ماکروسکوپی، تنها ویژگی قاطع، حضور یا غیبت کانال رزینی در مقطع عرضی است که به واسطه آن به‌راحتی می‌توان نراد را از دیگر چوب‌های بازار، متمایز کرد. در بعد میکروسکوپی، بزرگ بودن منافذ میدان تلاقی کاج، تمایز آن را از دو چوب دیگرِ دارای کانال رزینی (نوئل و ملز) سهولت بخشیده ولی تمایز دو چوب نوئل و ملز مشکل و در برخی موارد، ناممکن است. درمجموع می‌توان نتیجه گرفت که گرچه در بازار چوب ایران، کاربرد نام‌های روسی برای چوب‌های سوزنی‌برگ تجاری تاحد زیادی درست‌اند ولی بهتر است استفاده از نام‌های معادل فارسی روایج یافته تا اشتباهات و سردرگمی‌ها کاهش یابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and verification of imported timbers in wood market of Iran; Part two: softwoods

نویسندگان [English]

  • Reza Oladi 1
  • Sepideh Omidvari 2
  • Kambiz Pourtahmasi 3
  • Davood Efhamisisi 4
1 Department of wood and paper science and technology, University of Tehran
2 MSc graduate, Department of Wood and Paper Science & Technology, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
3 University of Tehran
4 University of Tehran
چکیده [English]

Background and Objectives: All imported softwoods are called "Russian wood", in Iran. Despite the existence of domestic Persian terms for naming each individual conifer genius, they are known and traded by Russian names like "Sasna (Сосна)", "Yulka (Ёлка)", and "Leastvinitsa (Лиственница)" in the Iranian market. Although, practically, some wood sellers relate these Russian names to a specific genus or species but no systematic investigation has been done to verify it and there is huge confusion for consumers to obtain the right softwood. According to differences in applicability and end-use of different softwoods, not knowing the genus/species of purchased timber can be problematic. Hence, the aims of this research were to survey the sawn softwood market in Iran, in terms of abundance and identification of different woods.

Materials and Methods: 25 different softwood pieces were collected from the Ports and Maritime Organization of Guilan as well as 10 big lumberyards in Tehran and Karaj. Those wood sellers who did not discriminate between softwood types and sell all of them under the general name of "Russian wood" were excluded. The collected woods were investigated macroscopically and after preparing microscopic slides and picturing, the anatomical features of samples were extracted according to the IAWA list of microscopic features for softwood identification. Then, genus or species of wood was identified based on the combination of proposed methods.

Results: The most abundant softwoods in the Iran market were respectively, Yulka, Sasna, and Leastvinitsa while true fir was remarkably less common. Other than true fir, imported softwoods were in good accordance with the corresponding genus/species attributed to each Russian name. Eight out of ten Yulka samples were identified as Picea sp.; six out of seven Sasna samples were identified as Pinus sylvestris; and all of three Leastvinitsa pieces were of the species Larix sibirica. However, regarding true fir (Abies sp.), considerable discrepancies existed. Some wood sellers entitled all purchasable softwoods as "fir" and did not discriminate between them. Among four sources who acknowledged that fir is an exclusive type of wood, half of the samples were actually pine.

Conclusion: Macroscopic features of softwoods, e.g. color, texture, sheen or luster, size and frequency of resin canals, the transition from earlywood to latewood, and presence of pitch pockets in longitudinal planes are not reliable properties for wood identification and precise identification of these woods entitles a microscopic investigation. On a macroscopic scale, the only decisive feature is the presence/absence of the resin canals in the transverse plane, which can be used to easily isolate true fir from the rest of the softwoods in the Iran market. On a microscopic scale, Scots pine having big cross-field pitting can simply be separated from two other woods also bearing resin canals i.e. spruce and larch. However, two latter softwoods cannot readily be distinguished from each other. Overall, it can be concluded that although Russian names of softwoods in Iran are somewhat correctly applied to the corresponding sawn lumbers but popularizing equivalent long-lasting Persian terms is recommended to avoid confusion and discrepancies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wood anatomy
  • Wood identification
  • Russian wood
  • Microscopic sections
  • Wood market of Iran
1.Aleinikovas, M., and Grigaliūnas, J. 2006. Differences of pine (Pinus sylvestris L.) wood physical and mechanical properties from different forest site types in Lithuania. Baltic Forestry. 12: 1. 9-13.
2.Anagnost, S.E., Meyer, R.W., and Zeeuw, C. 1994. Confirmation and significance of Bartholin's method for the identification of the wood of Picea and Larix. IAWA J. 15: 2. 171-184.
3.Blokhina, N.I., Bondarenko, O.V., and Osipov, S.V. 2011. Age variation of wood anatomical characteristics in
Larix cajanderi tree. Wood Research J.2: 1. 1-12.
4.Coulson, J. 2012. Wood in construction: how to avoid costly mistakes. John Wiley & Sons Ltd.: Chichester, UK, 208p.
5.Esteban, L.G., and de Palacios, P.2009. Comparative wood anatomy in Abietoideae (Pinaceae). Botanical J. of the Linnean Society. 160: 2. 184-196.
6.Esteban, L.G., de Palacios, P., Fernández, F.G., and Moreno, R. 2009. Wood anatomy of the genus Abies, a review. IAWA J. 30: 3. 231-245.
7.Farjon, A. 2017. A handbook of the world's conifers (2 vols.). Brill Academic Publishers. Leiden, Netherlands, 1150p.
8.Gärtner, H., and Schweingruber, F.H. 2013. Microscopic preparation techniques for plant stem analysis. Verlag Dr. Kessel. Remagen-Oberwinter, 78p.
9.Govina, J.K., Apiolaza, L.A., and Altaner, C.M. 2021. Variation and genetic parameters of axial resin canal features in clones and families of Pinus radiata. New Forests. 52: 1. 167-176.
10.Hoadley, R.B. 1990. Identifying wood: accurate results with simple tools. The Taunton Press. Newtown, USA, 223p.
11.Ilvessalo-Pfäffli, M.S. 1995. Fiber atlas – identification of papermaking fibers. Springer-Verlag. Berlin, 400p.
12.Kukachka, B.F. 1960. Identification of coniferous woods. TAPPI J.43: 11. 887-896.
13.Lin, J., Hu, Y., He, X., and Ceulemans, R. 2002. Systematic survey of resin canals in Pinaceae. Belgian J. of Botany. 135: 1-2. 3-14.
14.Lin, J., Liang, E., and Farjon, A.2000. The occurrence of vertical resin canals in Keteleeria, with reference to its systematic position in Pinaceae. Botanical J. of the Linnean Society.134: 4. 567-574.
15.Marguerie, D., Bégin, Y., and Cournoyer, L. 2000. Distinction anatomique du bois du mélèze (Larix laricina [Du Roi] K. Koch), de l'épinette blanche (Picea glauca [Moench.] Voss), et de l'épinette noire (Picea mariana [Mill.] BSP), en vue de l'analyse des macrorestes. Géographie physique et Quaternaire. 54: 3. 317-325.
16.Meier, E.W. 2015. Wood! Identifying and using hundreds of woods worldwide. The Wood Database. 272p.
17.Miles, A. 1978. Photomicrographs of world woods. Her Majestyʼs Stationery Office. London, UK, 233p.
18.Richter, H.G., Grosser, D., Heinz, I., and Gasson, P.E., 2004. IAWA list of microscopic features for softwood identification. IAWA J. 25: 1. 1-70.
19.Ruffinatto, F., and Crivellaro, A. 2019. Atlas of macroscopic wood identification: with a special focus on timbers used in Europe and CITES-listed species. Springer Nature. Switzerland, 439p.
20.Ruffinatto, F., Crivellaro, A., and Wiedenhoeft, A.C. 2015. Review of macroscopic features for hardwood and softwood identification and a proposal for a new character list. IAWA J.
36: 2. 208-241.
21.Schoch, W., Heller, I., Schweingruber, F.H. and Kienast, F. 2004. Wood anatomy of central European Species. Swiss Federal Institute for Forest. Online version: www.woodanatomy.ch.
22.Schweingruber, F.H. 1990. Anatomy of European woods: an atlas for the identification of European trees, shrubs and dwarf shrubs. Swiss Federal Institute of Forest, Snow and Landscape Research. Paul Haupt Publishers, Berne, 800p.
23.Talon, B. 1997. Anatomical and comparative study of Larix decidua Mill. and Picea abies (L.) Karst. wood charcoal. Comptes Rendus de l'Academie des Sciences Series III Sciences de la Vie. 7: 320. 581-588.
24.Taylor, S., Koskinen, A., Maplesden, F., and Novoselov, I. 2019. Sawn softwood: 50-59. In: Mishra, A. Sudekum, J.J. and Varaich, C. (Eds.). UNECE/FAO forest products annual market review 2018-2019. United Nations Publication. Geneva, Switzerland, 137p.
25.WhatWood. 2017. Monthly Russian lumber report, various issues. Available at: http://whatwood.ru/english/ tovary/ whatwood-monthly-russian-lumber-report.
26.Wheeler, E.A., and Baas, P. 1998.Wood identification-a review. IAWA J. 19: 3. 241-264.
27.Wood Resources International. 2020. Wood resource quarterly. Available at: www.WoodPrices.com