بررسی و شناخت ویژگی‌های اکولوژیک رویشگاه‌های درختان کهنسال بلوط ایرانی و بنه در جنگل‌های استان ایلام

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران،

2 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران

چکیده

سابقه و هدف: درختان کهنسال بلوط ایرانی و بنه از اهمیت و جایگاه خاصی در جنگلهای زاگرس برخوردارند. شناخت ویژگی‌های اکولوژیک رویشگاهی در ارتباط با موقعیت درختان کهنسال می‌تواند اطلاعات خوبی جهت ارائه راه‌کارهای مدیریتی برای حفظ درختان کهنسال و یا گسترش تعداد آنها به ما دهد. پژوهش حاضر با هدف شناخت ویژگی‌های اکولوژیک رویشگاه‌های درختان کهنسال بلوط ایرانی و بنه در جنگل‌های بلوط استان ایلام انجام شد.
سابقه و هدف: درختان کهنسال بلوط ایرانی و بنه از اهمیت و جایگاه خاصی در جنگلهای زاگرس برخوردارند. شناخت ویژگی‌های اکولوژیک رویشگاهی در ارتباط با موقعیت درختان کهنسال می‌تواند اطلاعات خوبی جهت ارائه راه‌کارهای مدیریتی برای حفظ درختان کهنسال و یا گسترش تعداد آنها به ما دهد. پژوهش حاضر با هدف شناخت ویژگی‌های اکولوژیک رویشگاه‌های درختان کهنسال بلوط ایرانی و بنه در جنگل‌های بلوط استان ایلام انجام شد.
مواد و روش‌ها: طی جنگل‌گردشی‌های زیاد، درختان کهنسال بر اساس معیار قطر برابر سینه شناسایی و انتخاب شدند و ویژگیهای کمی آنها شامل قطر برابر سینه و قطر حداقل و حداکثر تاج و شرایط رویشگاهی آنها شامل شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا، عمق خاک، نزدیکی به رودخانه یا منبع آب اندازه‌گیری یا ثبت شد.
مواد و روش‌ها: طی جنگل‌گردشی‌های زیاد، درختان کهنسال بر اساس معیار قطر برابر سینه شناسایی و انتخاب شدند و ویژگیهای کمی آنها شامل قطر برابر سینه و قطر حداقل و حداکثر تاج و شرایط رویشگاهی آنها شامل شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا، عمق خاک، نزدیکی به رودخانه یا منبع آب اندازه‌گیری یا ثبت شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که درختان کهنسال بلوط عمدتا در طبقه شیب ملایم و درختان کهنسال بنه بیشتر در طبقه شیب نسبتا ملایم قرار دارند. اکثر درختان کهنسال شناسایی شده بلوط و بنه در جهت جنوبی قرار گرفته‌اند. درختان کهنسال بلوط اغلب در طبقه ارتفاعی 1700-1300 متر از سطح دریا پراکنش دارند، اما درختان کهنسال بنه در طبقات ارتفاعی 1700-1300 و 2000-1700 متر از سطح دریا پراکنش یافته‌اند. از نظر دسترسی به آب‌های جاری، هیچ یک از درختان کهنسال بلوط و بنه به منابع آبی دسترسی نداشته و همگی از بارش‌های جوی تغذیه می‌شوند. سطح تاج درختان کهنسال بلوط و بنه بهتر از قطر برابر سینه آنها به تغییرات شرایط رویشگاه پاسخ داده و نحوه تغییرات آن بسته به نوع گونه متفاوت بود. اکثر درختان کهنسال شناسایی شده به دلیل اینکه در شیب‌های ملایم قرار گرفته اند، از عمق خاک مناسب‌تری نسبت به محیط اطراف خود برخوردارند. نتایج نشان داد که درختان کهنسال بلوط عمدتا در طبقه شیب ملایم و درختان کهنسال بنه بیشتر در طبقه شیب نسبتا ملایم قرار دارند. اکثر درختان کهنسال شناسایی شده بلوط و بنه در جهت جنوبی قرار گرفته‌اند. درختان کهنسال بلوط اغلب در طبقه ارتفاعی 1700-1300 متر از سطح دریا پراکنش دارند، اما درختان کهنسال بنه در طبقات ارتفاعی 1700-1300 و 2000-1700 متر از سطح دریا پراکنش یافته‌اند. از نظر دسترسی به آب‌های جاری، هیچ یک از درختان کهنسال بلوط و بنه به منابع آبی دسترسی نداشته و همگی از بارش‌های جوی تغذیه می‌شوند. سطح تاج درختان کهنسال بلوط و بنه بهتر از قطر برابر سینه آنها به تغییرات شرایط رویشگاه پاسخ داده و نحوه تغییرات آن بسته به نوع گونه متفاوت بود. اکثر درختان کهنسال شناسایی شده به دلیل اینکه در شیب‌های ملایم قرار گرفته اند، از عمق خاک مناسب‌تری نسبت به محیط اطراف خود برخوردارند.
نتیجه‌گیری: ویژگی‌های اکولوژیک مطلوب موقعیت‌های رویشگاهی درختان کهنسال شناسایی شده از دلایل پایداری آنها در امتداد عمر طولانی خود هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation and recognition of ecological characteristics of sites of Persian Oak and Pistachio old trees in forests of Ilam province

نویسندگان [English]

  • Ahmad Hosseini 1
  • Mohammadreza Jafari 2
  • Shamsollah Asgari 2
1 scientific member, ilam agricultural and natural resources research and education center
2 researcher
چکیده [English]

Background and objectives: Old Oak trees and Baneh have a special importance in Zagros forests. Recognizing ecological characteristics in relation to the position of old trees can provide good information for providing management solutions for preserving or extending the trees of the elderly. The present study was carried out with the aim of investigating and recognizing the ecological characteristics of the sites of oak and pistachio old trees in oak forests of Ilam province.
Materials and methods: By forest survey , old trees was selected according to the DBH criterion and their site conditions including slope, aspect, altitude, soil depth, climate, site bed status, proximity to the river or source water were measured or recorded.
Results: The results showed that the Oak old trees were generally were on a gentle slope and the Pistachio old trees were more on the relatively gentle slope. Most of the identified Oak and Pistachio old trees were located in the southern aspect. The oak old trees were distributed in 1300-1700 m from sea level, but the Pistachio old trees were in 1300-1700 and 1700-2000 m altitude classes. In terms of access to running water, none of the old oak and Pistachio trees have access to water resources and all feed on atmospheric precipitation. Crown area of oak and pistachio trees had better response to site conditions changes than their DBH and its variability depending on species kind was different. Most of the identified old trees due to locating on gentle slopes have relatively suitable soil depth than their surroundings.
Background and objectives: Old Oak trees and Baneh have a special importance in Zagros forests. Recognizing ecological characteristics in relation to the position of old trees can provide good information for providing management solutions for preserving or extending the trees of the elderly. The present study was carried out with the aim of investigating and recognizing the ecological characteristics of the sites of oak and pistachio old trees in oak forests of Ilam province.
Materials and methods: By forest survey , old trees was selected according to the DBH criterion and their site conditions including slope, aspect, altitude, soil depth, climate, site bed status, proximity to the river or source water were measured or recorded.
Results: The results showed that the Oak old trees were generally were on a gentle slope and the Pistachio old trees were more on the relatively gentle slope. Most of the identified Oak and Pistachio old trees were located in the southern aspect. The oak old trees were distributed in 1300-1700 m from sea level, but the Pistachio old trees were in 1300-1700 and 1700-2000 m altitude classes. In terms of access to running water, none of the old oak and Pistachio trees have access to water resources and all feed on atmospheric precipitation. Crown area of oak and pistachio trees had better response to site conditions changes than their DBH and its variability depending on species kind was different. Most of the identified old trees due to locating on gentle slopes have relatively suitable soil depth than their surroundings.
Conclusion: Considering the optimal ecological characteristics of site situation of the identified old trees, it can be considered as the reasons for the sustainability of old trees along with their long life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forest site
  • topography
  • tree position
  • old trees
  • Ilam
1.Azaryan, M., Marvie Mohadjer, M.R., Etemaad, V., Shirvany, A., and Sadeghi, S.M.M. 2013. Morphological characteristics of long-lived trees in Hyrcanian forests. J. of Forest and Wood Products. 68: 1. 47-59. (In Persian)
2.Barnes, B.V., Zak, D.R., Denton, S.R., and Spurr, S.H. 1997. Forest Ecology, 4th ed., John Wiley and Sons, Inc., New York, U.S.A., 774p.
3.Chen, H.Y.H., and Luo, Y. 2015. Net aboveground biomass declines of four major forest types with forest ageing and climate change in western Canada’s boreal forests. Global Change Biology. 21: 3675-3684.
4.Fattahi, M. 2000. Management of Zagros forests. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, 472p. (In Persian)
5.Ghahramany, L., Ghazanfari, H., and Fatehi, P. 2009. Investigation of structure of oak forests under local management in northern Zagros. 3rd National Conference on Forest. TehranUniv. Karaj, 11-13 May, 2009. (In Persian)
6.Ikin, K., Mortelliti, A., Stein, J.R., Michael, D., Crane, M., Okada, S., Wood, J., and Lindenmayer, D.B. 2015. Woodland habitat structures are affected by both agricultural land management and abiotic conditions. Landscape Ecology. 30: 1387-1403.
7.Jazirehi, M.H., and Ebrahimi Rostaghi, M. 2003. Silviculture in Zagros, TehranUniv. Press, Tehran, 560p. (In Persian)
8.Kaufmann, R.M., and Ryan, G.M. 1986. Physiographic, stand, and environmental effects on individual tree growth and growth efficiency in subalpine forests. Tree Physiology. 2: 47-59.
9.Kauppi, P.E., Birdsey, R.A., Pan, Y., Ihalainen, A., Nojd, P., and Lehtonen, A. 2015. Effects of land management on large trees and carbon stocks. Biogeosciences. 12: 855-862.
10.Keith, H., Mackey, B.G., and Lindenmayer, D.B. 2009. Re-evaluation of forest biomass carbon stocksand lessons from the world’s most carbon-dense forests. Proceedings ofthe national academy of sciences ofthe United States of America.
106: 28. 11635-11640.
11.Laurance, W.F., Delamonica, P., Laurance, S.G., Vasconcelos, H.L., and Lovejoy, T.E. 2000. Rainforest fragmentation kills big trees. Nature. 404: 835-837.
12.Lindenmayer, D.B., Mackey, B.G., Mullen, I.C., McCarthy, M.A., Gill, A.M., Cunningham, R.B., and Donnelly, C.F. 1999. Factors affecting stand structure in forests – are there climatic and topographic determinants?. Forest Ecology and Management. 123: 55-63.
13.Lindenmayer, D.B., Laurance, W.F., and Franklin, J.F. 2012. Global decline in large old trees. Science. 338: 1305-1306.
14.Lindenmayer, D.B., and Laurance, W.F. 2016. The ecology, distribution, conservation and management of
large old trees. Biological Reviews.92: 3. 1434-1458. DOI: 10.1111/ brv. 12290.
15.Maren, I.E., Karki, S., Prajapati, C., Yadav, R.K., and Shrestha, B.B. 2015. Facing north or south: Does slope aspect impact forest stand characteristicsand soil properties in a semiaridtrans-Himalayan valley?. J. of Arid Environments. 121: 112-123.
16.Maroufi, H. 2000. Site demands of Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) in Kurdistan province. M.Sc. thesis, Imam Khomeini Higher Education Center, Karaj, 95p. (In Persian)
17.Moga, C.I., Samoila, C., Ollerer, K., Bancila, R.I., Reti, K.O., Craiveanu, C., Poszet, S., Rakosy, L., and Hartel, T. 2016. Environmental determinants of the old oaks in wood-pastures from a changing traditional social-ecological system of Romania. Ambio. 45: 480-489.
18.Negahdarsaber, M.R., Fattahi, M., Pakparvar, M., and Joukar, L. 2010. Statistical study of physiographic conditions in wild pistachio habitats using GIS in Fars province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 17: 4. 512-522. (In Persian)
19.Netsvetov, M., Prokopuk, Y., Puchałka, R., Koprowski, M., Klisz, M., and Romenskyy, M. 2019. River regulation causes rapid changes in relationships between floodplain Oak growth and environmental variables. Frontiers in Plant Science. 10: 1-11.
20.Nilsson, S.G., Niklasson, M., Hedin, J., Eliasson, P., and Ljungberg, H. 2006. Biodiversity and sustainable forestry in chaning landscapes–principles and southern Sweden as an example. J. of Sustainable Forestry. 21: 11-43.
21.Pederson, N. 2010. External characteristics of old trees in theeastern deciduous forest. Natural Areas J. 30: 4. 396-407.
22.Pourbabaei, H., Cheraghi, R., and Sadat Ebrahimi, S. 2015. The study of woody species structure and diversity in the Persian oak (Quercus brantii Lindl.) site, Dashtak, Yasouj, Western Iran. J. of Zagros Forests Researches. 2: 1. 1-17. (In Persian)
23.Punchi-Manage, R., Wiegand, T., Wiegand, K., Getzin, S., Huth, A., Gunatilleke, C.V.S., and Gunatilleke, I.A.U. 2015. Neighborhood diversity of large trees shows independent species patterns in a mixed dipterocarp forest in Sri Lanka. Ecology. 96: 1823-1834.
24.Rad, M.H., and Fatahi, M. 2001. Investigation on distribution of different species of wild pistachio in Yazd province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 1: 1. 223-240. (In Persian)
25.Rostamikia, Y., Imani, A.A., Fattahi, M., and Sharifi, J. 2010. Site demands, quantitative and qualitative characteristics of wild pistachio in Khalkhal forests. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 17: 4. 489-499. (In Persian)
26.Slik, J.W.F., Paoli, G., McGuire, K., Amaral, I., Barroso, J., Bastian, M., Blanc, L., Bongers, F., Boundja, P., Clark, C., Collins, M., Dauby, G., Ding, Y., Doucet, J. L., and Eler, E. 2013. Large trees drive forest aboveground biomass variation in lowland forests across the tropics. Global Ecology and Biogeography. 22: 1261-1271.
27.Tahmasbi, M., and Fattahi, M. 2001. The relationship between ecological factors and quantitative and Qualitative factors of wild pistachio in Ilam province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 10: 1. 145-170. (In Persian)
28.Talebi, M., Sagheb-Talebi, Kh., and Jahanbazi, H. 2006. Site demands and some quantitative and qualitative characteristics of Persian Oak (Quercus brantii Lindl.) in Chaharmahal & Bakhtiari province (western Iran). Iranian J. of Forest and Poplar Research. 14: 1. 67-79. (In Persian)
29.Thomas, R.Q., Kellner, J.R., Clark, D.B., and Peart, D.R. 2013. Low mortality in tall tropical trees. Ecology. 94: 920-929.
30.Valipour, A., Namiranian, M., Ghazanfari, H., Heshmatolvaezin, S.M., Lexer, M.J., and Plieninger, T.2013. Relationships between forest structure and tree's dimensions with physiographical factors in Armardeh forests (Northern Zagros). Iranian J. of Forest and Poplar Research. 21: 1. 30-47. (In Persian)
31.Vanak, A.T., Shannon, G., Thaker, M., Page, B., Grant, R., and Slotow, R. 2011. Biocomplexity in large tree mortality: interactions between elephant, fire and landscape in an African savanna. Ecography. 35: 315-321.
32.Van Pelt, R. 2007. Identifying mature and old forests in western Washington. Washington state department of natural resources, Olympia, 103p.
33.Walker, R., Torok Falvy, E., and Behboudian, M.H. 1987. Uptake and distribution of chloriade, sodioum and potassium ions and growth of salt treated pistachio plants. AustralianJ. of Agricultural Research. 38: 2. 383-394.
34.Zangeneh, H. 2003. Ecological requirements of Pistacia atlantica in Kermanshah province, Iran. Iranian J. of Forest
and Poplar Research. 10: 2. 122-130.(In Persian)