تاثیر رویشگاه بر فعالیت کامبیوم و تشکیل چوب گونه سرخدار (Taxus baccata) در سه منطقه از استان گلستان

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گرگان

2 استاد گروه صنایع چوب گرگان

3 استاد گروه صنایع چوب دانشگاه تهران

4 استاد دانشگاه گرگان

5 استاد دانشگاه لوبیانا اسلوونی

چکیده

تاثیر رویشگاه بر فعالیت کامبیوم و تشکیل چوب گونه سرخدار (Taxus baccata) در سه منطقه از استان گلستان (افراتخته، پونه آرام، چهارباغ)

چکیده
سابقه و هدف: سرخدار (Taxus baccata) از معدود درختان سوزنی‌برگ بومی ایران و از جمله گونه‌های با ارزش و نادر جنگل‌های ایران است. این گونه به‌جامانده از بقایای رویش‌های دوران سوم زمین‌شناسی محسوب می‌گردد که متأسفانه به علت تغییرات شرایط آب و هوایی و برداشت‌های بی‌رویه و چرا در معرض انقراض قرار گرفته است. با توجه به ناکافی بودن اطلاعات در مورد تاثیرات شرایط رویشگاهی بر رویش این گونه، هدف این مطالعه بررسی فعالیت لایه زاینده و روند افزایش تعداد سلول‌های بالغ در این گونه می‌باشد.
مواد و روش‌ها: سه منطقه از استان گلستان (پونه آرام، جهارباغ، افرا تخته) انتخاب شدند که در بین آنها، رویشگاه افراتخته گرم‌ترین منطقه است. از هر منطقه 6 پایه درخت سالم دارای تنه صاف و قطر تقریبا یکسان برای ریزنمونه برداری انتخاب شدند، نمونه‌گیری از ابتدای فروردین تا اوایل آذرماه سال 1393، با فواصل زمانی هر دو هفته صورت گرفت. ریزنمونه‌ها پس از مقطع‌گیری و رنگ‌آمیزی زیر میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفته و میانگین تعداد سلول‌ها در لایه کامبیومی و تعداد تراکئیدهای بالغ در هر زمان محاسبه شدند. داده‌های اقلیمی(میزان بارش و دمای ماهیانه) محیط برای سال نمونه‌برداری توسط ایستگاه‌های نزدیک به محل‌های نمونه‌گیری ثبت شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد فعالیت کامبیوم در منطقه افراتخته حدود دو هفته زودتر از دو منطقه دیگر و در اوایل اردیبهشت آغاز شد و در هر سه رویشگاه به‌طور همزمان در اواخر مهر ماه به پایان رسید. همچنین شمارش سلول‌های کامبیومی نشان داد اوج فعالیت کامبیومی در اواسط خرداد ماه رخ می‌دهد که در آن زمان تعداد سلول‌های کامبیومی به 10 عدد می‌رسد. با آنکه فعالیت کامبیوم در منطقه گرمتر (افرا تخته) زودتر آغاز شده و همچنین در چند ماه آغازین فصل رویش، تعداد سلول‌های کامبیومی در این منطقه بیشتر از دو منطقه مورد مطالعه دیگر است، ولی تفاوتی بین تعداد نهایی تراکئیدهای بالغ در انتهای فصل رویش بین سه رویشگاه دیده نشد.
نتیجه‌گیری: درمجموع می توان نتیجه گرفت که دمای بالاتر هوا در رویشگاه افراتخته، در اوایل فصل رویش اثر مثبتی بر رشد داشت اما در میانه تابستان باعث کاهش تعداد سلول‌های کامبیومی و در نتیجه کاهش نرخ رشد شده است. این مسئله ، درصورت گرم‌تر شدن و کاهش رطوبت هوا در آینده می‌تواند تاثیر منفی بیشتری بر درختان سرخدار منطقه افراتخته داشته باشد.


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Site Condition on Cambial Activity and Wood Formation of Yew (Taxus baccata) in Three Regions of Golestan Province

نویسنده [English]

  • Hamed Matini Behzad 1
1
2
3
4
5
چکیده [English]

Effect of Site Condition on Cambial Activity and Wood Formation of Yew (Taxus baccata) in Three Regions of Golestan Province
Literature and goals: Yew (Taxus baccata) is one of the most valuable and rare native coniferous in Iran. Surviving remnants of third geological era that unfortunately it has been subjected to extinction due to climate change and excessive grazing. Regarding its valuable wood and lack of data toward the site impact on the tree growth, activities of cambium layer and procedure of increase the number of mature cells were investigated.
Materials and methods: Three regions of Golestan province (Afratakhteh, Chahar-bagh and Ponearam) were selected which among them Afratakhteh had the highest temperature. 6 normal trees with upright trunks of each region and almost the same diameter for explanting were studied. Sampling was done from March to early November 2014, with two weeks interval. Micro-cores were examined under a light microscope after sectioning and staining. Then average number of cells in the cambium region and mature tracheids were counted. Climate data (precipitation and monthly temperature) were recorded for the meteorological stations near study area.
Results: The results indicated that cambium activity was began two weeks earlier in Afratakhteh than others in early May and finished in late October at the same time in all sites. Cambium cells enumeration also showed that peak activity occurred in mid-June with 10 cells number. However, cambium activity started sooner in warmer region (Afratakhteh) and cambium cells number was more than other areas in early growth season. But, there were no differences in final mature tracheids among 3 sites in late growth season.
Conclusion: It can be concluded that higher temperature in Afratakhteh has a positive effect on growth, in early growing season, but in the mid-summer, reduces cambium cells number and thus growth rate. This issue can create a negative impression on Afratakhteh Yew trees in near future, as air humidity decreases and become warmer.


کلیدواژه‌ها [English]

  • yew (Taxus baccata)
  • Cambial Activity
  • Wood Formation
  • Golestan Province