تجزیه و تحلیل انفرادی صدمات بهره‌برداری تک‌گزینی بر درختان باقیمانده در جنگل‌های ناو اسالم

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی- دانشگاه آزاد اسلامی

2 استادیار مهندسی جنگل- دانشکده منابع طبیعی- دانشگاه گیلان- صومعه سرا- ایران

3 کارشناس GIS، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان، رشت، ایران

چکیده

سابقه و هدف: بهره‌برداری یکی از عملیات حساس در مدیریت جنگل‌ها می‌باشد که موجب صدمه دیدن درختان باقیمانده می‌شود. کاهش فراوانی و شدت صدمات در طی عملیات بهره‌برداری یکی از اهداف اصلی مدیریت جنگل‌های تک‌گزینی است. هدف از این تحقیق تجزیه و تحلیل عوامل تأثیرگذار بر صدمات در مراحل بهره‌برداری هر اصله درخت در جنگل‌های ناو اسالم بود.
مواد و روش‌ها: از تعداد کل درختان نشانه‌گذاری شده برای قطع در دو پارسل از جنگل‌های ناو اسالم، تعداد 83 اصله (7/22 درصد) به صورت تصادفی انتخاب، و صدمات وارد آمده بر درختان باقیمانده در طی مراحل قطع، جمع‌آوری و چوبکشی به صورت انفرادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در اثر بهره‌برداری هر اصله درخت به طور متوسط 3/13 اصله از درختان باقیمانده صدمه دیدند که 3 اصله در مرحله قطع، 9/8 اصله در مرحله وینچینگ و 4/1 اصله در مرحله چوبکشی ایجاد شد. قطر برابر سینه درختان قطع شده از 25 تا 107 با میانگین 4/68 سانتی‌متر و ارتفاع آنها از 5/12 تا 3/27 با میانگین 21 متر بود و با افزایش قطر و ارتفاع درختان قطع شده صدمات افزایش یافت. فاصله وینچینگ از 3 تا 47 با میانگین 5/24 متر و زاویه وینچینگ از صفر تا 47 با میانگین 1/19 درجه بود و با افزایش آنها صدمات افزایش یافت. صدمات در مرحله وینچینگ ارتباط مستقیم و معنی‌داری با مقدار شیب زمین و تراکم توده داشت. صدمات با افزایش تعداد قوس افقی و کاهش شعاع قوس افقی مسیرهای چوبکشی افزایش یافت. صدمات در اثر قطع و انداختن درختان در جهت مناسب و وینچینگ آنها از مسیرهای مناسب به ترتیب 4/42 و 1/17 درصد کمتر از جهت‌ها و مسیرهای نامناسب بود. میانگین قطر برابر سینه درختان زخمی و از بین رفته در مرحله قطع (به ترتیب 5/63 و 6/34 سانتی‌متر) بیشتر از میانگین آنها در مراحل وینچینگ و چوبکشی بود. میانگین اندازه زخم تنه 1/327 سانتی‌متر مربع، میانگین عمق زخم تنه 1/20 میلی‌متر و میانگین ارتفاع زخم تنه از سطح زمین 86/0 متر بود. میانگین اندازه و ارتفاع زخم تنه از سطح زمین در مرحله قطع، میانگین عمق زخم تنه در مرحله جمع‌آوری بزرگتر از مراحل دیگر بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که مدیریت اصولی جنگل‌های تک‌گزینی نیاز به توسعه علوم و فنون بهره‌برداری دارد. به منظور کاهش صدمات بهره‌برداری بر درختان باقیمانده قطع هدایت شده درختان و محدود کردن عملیات وینچینگ به مناطق عاری از درخت و تجدید حیات و شیب‌های کمتر از 50 درصد ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Individual-level analysis of single-tree selection logging damage to residual trees in Nav forests

نویسندگان [English]

  • Farzam Tavankar 1
  • Mehrdad Nikooy 2
  • Mehdi Rezaie 3
1 Assis. Prof. Islamic Azad University
2 Assistant prof. of forest Engineering, Faculty of Natural Resources, University of Guilan, Someh sara, I.R. Iran
3 GIS expert, Forest, Range and Watershed Organization of Guilan province, Rasht, I.R. Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Logging is one of the critical operation in forest management that causes damage to remaining trees in forest. Reducing frequency and intensity of damages during logging operation is one of the main goals in section cutting forests. The aim of this study was analysis of effective factors on damage during logging of each tree in Nav forests.
Materials and methods: From total of selected trees to cut in the two parcels of the Nav forests, the number of 83 trees (22.7%) were randomly selected and damages to remaining trees were individual-level analyzed during felling, winching and skidding operation.
Results: Results indicated an average 13.3 damaged residual trees per each harvested tree, which 3 trees were damaged at felling stage, 8.9 trees were damaged at winching stage, and 1.4 trees were damaged at skidding stage. Diameter at breast height (DBH) of felled trees were from 25 to 107 with average 68.4 cm, and their heights were from 12.5 to 27.3 m with average 21 m, and damaged trees were increased by increasing of DBH and height of harvested trees. Winching distance were from 3 to 47 m with average 24.5 m, and winching angle were 0 to 47 degree with average 19.1 degree, and damaged trees increased by increasing the distance and angle of winching. Damaged trees were increased by increasing of number of skidd-trail curves and by decreasing of skid-trail radius. Damaged trees due to felling of trees on suitable directions, and winching of the on suitable routes were lower 42.4 and 17.1 percent than unsuitable directions and routes, respectively. The DBH of wounded and destroyed trees at felling stage (63.5 and 34.6 cm, respectively) were more than their averages at winching and skidding stages. Average size of bole wounds was 327.1 cm2, average depth of bole wound was 20.1 mm, and average height of bole wounds from ground level was 0.86 m. The averages of the bole-wound sizes and the bole-wound height from ground level were higher at felling stage, the average bole-wound depths at the winching stage were higher than other stages.
Conclusion: The results reveled that appropriate management of selection cutting forests need to develop of sciences and techniques of logging operation. Implementation of tree directional felling, and limiting of winching operation to areas without standing trees, regeneration and ground slopes less than 50 percent are necessary for reducing logging damages to residual trees in these forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Logging damages
  • tree felling
  • winching
  • skidding
  • Nav forests