ارزیابی زادآوری طبیعی ذخیره‌گاه جنگلی گونه شیشم Dalbergia Sissoo ROXB در استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم منابع طبیعی گرگان، دانشکده علوم جنگل- گروه جنگلشناسی و اکولوژی جنگل

2 تهران دانشگاه خوارزمی دانشکده علوم جغرافیایی گروه سنجش از دور و GIS

3 خوزستان دانشگاه خاتم الانبیا (ص) بهبهان

4 دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

سابقه و هدف: در سال‌های گذشته عدم شناخت دقیق منابع موجود و بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیراصولی موجب گردیده تا بسیاری از ذخایر با ارزش منابع طبیعی کاملا از بین رفته یا در شرف نابودی قرارگیرد به نحوی که بهره‌برداری مستمر از آن‌ها امکانپذیر نباشد. بی‌شک جنگل‌های طبیعی استان خوزستان که در زمره ذخایر با ارزش منابع طبیعی کشور می‌باشند نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. یکی از گونه‌های مهم درختی که در این جنگل‌ها به شدت در معرض خطر نابودی قرار گرفته ،گونه شیشم می‌باشد. هدف این تحقیق بررسی وضعیت زادآوری و جوانه زنی بذور ذخیره‌گاه جنگلی گونه شِیشم می‌باشد.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی وضعیت زادآوری ذخیره‌گاه جنگلی گونه شِیشم در این تحقیق، زادآوری طبیعی در 30 میکروپلات (3 × 3 متر) به طور کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. به این ترتیب که در هر میکروپلات، ‌پارامترهای کمی و کیفی نهال‌های حاصل از زادآوری مورد شمارش و بررسی قرار گرفت. همچنین به منظور بررسی وضعیت جوانه زنی بذور درختان شیشم، بذور جمع آوری شده از روی درختان مادری مناسب به عنوان بذور تر و بذور جمع آوری شده از زیر این درختان به عنوان بذور خشک به آزمایشگاه بذر جنگلی خزر ارسال شد. در آزمایشگاه خصوصیات فیزیکی بذور، درصد قوه نامیه و تیمار مناسب برای جوانه زنی بذور، مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور مقایسه تیمارهای مختلف از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون توکی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین میزان زادآوری طبیعی در طبقه ارتفاعی بیش از 100 سانتی‌متر و کمترین میزان آن در طبقه ارتفاعی کمتر از 25 سانتی‌متر است. همچنین بررسی نوع زادآوری طبیعی موجود در ذخیره‌گاه طبیعی شیشم نشان داد که تجدید حیات فقط از طریق ریشه جوش می‌باشد. بررسی کیفی زادآوری طبیعی درختان شیشم نشان دادکه بیشترین درصد کیفیت در طبقه ارتفاعی کمتر از 25 سانتی‌متر و کمترین درصد آن در طبقه ارتفاعی بیش از 100 سانتی-متر می‌باشد. نتایج آزمایشات بذر نشان داد که چنانچه بذور تر بلافاصله و بدون تیمار آب سرد کاشته شوند، پس از سه هفته دارای قوه نامیه 7 درصد می‌باشند. همچنین چنانچه بذور خشک بلافاصله و بدون تیمار آب سرد کاشته شوند، پس از سه هفته دارای کمترین قوه نامیه و با تیمار هشت روزه در آب سرد دارای بیشترین درصد قوه نامیه خواهند بود.
بحث و نتیجه‌گیری: نتایج بررسی کمی و کیفی زاد آوری طبیعی در ذخیره‌گاه مورد مطالعه نشان داد که بیشترین میزان زادآوری و درصد شادابی در طبقه ارتفاعی کمتر از cm25 و کمترین میزان زادآوری و درصد شادابی در طبقه ارتفاعی بیش از cm100 می‌باشد. در مورد قوه نامیه، آزمایشات نشان داد که بذور شیشم بدون تیمار آب سرد دارای کمترین درصد قوه نامیه (5 درصد) و با تیمار آب سرد به مدت 8 روز دارای بیشترین درصد قوه نامیه ( 39 درصد ) می‌باشند.
کلمات کلیدی: زادآوری طبیعی، ذخیره‌گاه جنگلی، شیشم، خوزستان

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of natural regeneration of Shisham reservery in Khuzistan provience

نویسنده [English]

  • Allahverdy Mohammadzadeh 1
1
2
3
4
چکیده [English]

1
Background and objectives: In past years the lack of accurate understanding of exist resource and use of uncontrol and illegal led to many valuable natural resources are being destroyed completely abolished or placed in such a way that exploitation They consistently unavailable,so that stable use of them is not possible. Undoubtedly, natural forest reserves in Khuzestan province, which is one of the valuable natural resources of the country are also not been spared. One of the major tree species in these forests were destroyed critically endangered species is Shisham ) Dalbegia sisso(.The purpose of this investigation, study and evaluation of regeneration and seeds germination in site of Dalbegia sisso.
Materials and methods: In order to investigate the natural regeneration of Dalbergia sisso reservery, the natural regeneration in 30 micro plots (3*3 m) was investigated randomly. So the qualitative and quantitative properties of seedling were measured and investigated respectly. Also in order to investigate the condition of seed germination of Shisham trees, the seeds were collected from the mature trees and from the ground floor, as wet seeds and dry seeds respectively, and sent to Khazar laboratory of seed. The physical properties of seeds such as germination capacity, viability percent and suitable treatments for seeds germination were determined in the laboratory. For comparison of different treatments, the ANOVA and Tukey test were used.
Results: The results showed that the highest rate of natural regeneration on the floor height more than 100 cm and a height of less than 25 cm is the lowest in class. The study of natural regeneration in Shisam natural reserves showed the regeneration in reservery was only the root sucker. Shishama qualitative study showed that the highest percentage of natural regeneration of trees in floor height of less than 25 cm and the lowest percentage in more than 100 cm height classes respectively. Seed test results indicated that if the seeds are sown in cold water immediately and without treatment, after three weeks with an important loss of viability 7 percent. Moreover, if the dry seeds are sown in cold water immediately and without treatment, after three weeks of treatment lowest viability and eight days in the cold water would be the highest viability.
Conclusion: The quantitive and qualitative investigation of natural regeneration showed that the maximum of qualitative percent were seen in height class of below 25 and the minimum of qualitative percent were seen in height class of above 100 cm. The results of seeds germination tests and viability showed that seeds Shishman cold water without treatment with the lowest percentage of seed viability (5%) and the treatment of cold water for 8 days had the highest viability (39%).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural regeneration
  • forest reservery
  • Shisham
  • Khuzestan