اثر شیب طولی مسیر و تعداد تردد قاطر بر کوبیدگی خاک جنگل هنگام حمل چوب

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه جنگلداری، دانشکده علوم جنگل

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جنگلداری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

چکیده
سابقه و هدف: مسیرهای مالرو، مسیرهای حمل و نقل اولیه چوب از کنار کنده تا دپو می باشند که در اثر تردد حیوان بارکش بوجود می آیند. کمبود جاده‌های دسترسی، کم بودن حجم برداشت در هکتار و فشارهای زیست محیطی ناشی از شیب زیاد و خاک ناپایدار، چوبکشی با قاطر را در برخی مناطق جنگلی شمال ایران متداول نموده است. هدف از اجرای این تحقیق بررسی اثر شیب طولی مسیرهای حمل چوب با قاطر و تعداد تردد بر کوبیدگی و درصد پوکی خاک و همچنین تعیین حد رطوبتی بهینه خاک برای زمان بندی ورود قاطر به جنگل و کاستن از صدمات وارد به رویشگاه بود.
مواد و روشها: یک مسیرمالرو با جهت حمل چوب رو به پایین در طرح جنگلداری سعدآباد گرگان انتخاب شد. مسیر مورد نظر با توجه به شیب طولی به سه طبقه 10-0، 20-10 و 20> درصد و با توجه به تعداد تردد به طبقات 2، 4، 8 و 12 بار تردد تقسیم شد. در هر طبقه میزان وزن مخصوص ظاهری یا کوبیدگی، درصد پوکی و رطوبت وزنی خاک در محل ردسم ها از طریق نمونه برداری با استوانه فولادی و بررسی های آزمایشگاهی مورد اندازه گیری قرار گرفت. آزمایشات در قالب طرح فاکتوریل با دو عامل اصلی شامل طبقات تردد در چهار سطح و طبقات شیب طولی در سه سطح و در مجموع با 12 تیمار در کنار تیمار شاهد در نرم افزار آماری SAS به اجرا در آمد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایش شیب طولی مسیر، وزن مخصوص ظاهری خاک افزایش و درصد پوکی کاهش ‌یافت. همچنین با افزایش تعداد تردد قاطر، وزن مخصوص ظاهری به طور فزاینده ای افزایش یافت. با رسیدن به مرز 8 تردد، خاک به حداکثر وزن مخصوص ظاهری خود رسید و افزایش تعداد تردد دیگر تأثیر معنی داری بر کوبیدگی خاک نداشت. اثرات متقابل دو عامل شیب طولی مسیر و تعداد تردد قاطر بر رطوبت خاک در سطح احتمال 99 درصد معنیدار بود. مقادیر R2 نشان داد که متغیرهای موجود در اکثر مدلهای مربوط به رابطه وزن مخصوص ظاهری و رطوبت وزنی توانسته است بیش از 80 درصد تغییرات را توجیه کند. مقدار رطوبت بهینه برای کاهش کوبیدگی خاک هنگام حمل چوب با قاطر بین 35 تا 40 درصد بدست آمد.
نتیجه گیری: از آنجایی که در شیب های تند و تعداد تردد های بالا میزان کوبیده شدن خاک توسط سم قاطر بیشتر می باشد، لازم است پیش از آغاز عملیات خروج چوب در چنین شرایطی، با اطلاع از حد رطوبتی بهینه و نمونه برداری از خاک نسبت به تعیین زمان مناسب برای آغاز عملیات به منظور کاستن از آسیب های وارده به خاک اقدام شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effect of the longitudinal slope of trail and number of mule passes on forest soil compaction during wood transportation

نویسندگان [English]

  • Aidin Parsakhoo 1
  • Hossein Yazarloo 2
1
2
چکیده [English]

Abstract
Background and objectives: Animal trails are the primary wood hauling trails from stump location to the log depot. These trails are created by animal passes. Incomplete access forest roads, low timber volume per hectare and environmental pressure in unstable and steep terrain cause to use mule logging system in some regions of northern forests of Iran. The aim of this research was to investigate the effects of the longitudinal slope of trail used by mule for wood extraction and number of mule passes on soil compaction and porosity. In addition, the optimum soil moisture was determined for scheduling mule logging in forest to reduce site damage.
Materials and methods: A mule trail with downward direction was selected in Saad Abad forestry plan. Trail was classifies into 0-10, 10-20 and >20% with respect to longitudinal slope and classified into 2, 4, 8 and 12 passes with respect to number of mule passes. In each class the soil bulk density or compaction, porosity percentage and soil moisture at mule spoor were sampled using metal cylinder and then laboratory measurements. Experiments were done based on factorial design with two main factors of mule passes in four levels and longitudinal slope in three levels. Totally, 12 treatments plus control treatment was performed in SAS software.
Results: Findings showed that soil bilk density increased and soil porosity decreased with increasing the longitudinal slope of trail. Moreover, soil bulk density increase rapidly with increasing mule passes. In 8th pass soil reach to its maximum bulk density and then increasing passes hadn’t significant effect of soil compaction. Interaction effects of passes and longitudinal slopes on soil moisture were significant at probability level of 99%. R2 values showed that variations in most models could describe more than 80% of variation in relationship of soil bulk density and soil moisture. The value of optimum moisture for reducing soil compaction by mule was 35-40%.
Conclusion: It was concluded that in steep slopes and high number of passes the rate of soil compaction was more, therefore before wood extraction in such conditions it is necessary to determine the optimum moisture of soil to schedule logging operation and reduce damage to soil.
Conclusion: It was concluded that in steep slopes and high number of passes the rate of soil compaction was more, therefore before wood extraction in such conditions it is necessary to determine the optimum moisture of soil to schedule logging operation and reduce damage to soil.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wood transport by mule
  • Soil bulk density
  • Porosity percentage
  • Optimum moisture
  • Saad Abad forestry plan