اثر نوع هورمون و بستر پایه بر پرآوری و ریشه‌زایی گیاه دارویی قره‌قات (Ribes khorasanicum)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جنگلداری دانشگاه تربیت مدرس

2 عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

3 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

قره‌قات (Ribes khorasanicum) گیاهی درختچه‌ای و بدون خار متعلق به تیره تک‌جنسی انگور فرنگی است؛ از این جنس حدود 150 گونه شناسایی شده است که عمدتاً در مناطق معتدله نیمکره شمالی پراکنش دارند. رویشگاه‌های گونه قره‌قات خراسانی به‌دلیل بهره‌برداری بی‌رویه از میوه و چرای بی‌رویه دام در گذشته وحال حاضر، دچار تخریب شده است؛ از سویی بذور آن دارای درصد قوه‌نامیه پایینی است و تجدید حیات گونه در رویشگاه‌های آن تنها از طریق ریزوم صورت می‌گیرد. لذا یکی از راه‌های حفظ و احیاء این گونه ارزشمند ریزازدیادی از طریق کشت بافت می‌باشد. در این تحقیق اثر دو نوع سیتوکینین BAP و کینتین در حضور یا عدم حضور اکسین بر پرآوری و رشد شاخه‌های پرآوری شده مورد بررسی قرار گرفت. هم‌چنین اثر غلظت عناصر غذایی و میزان ساکارز بستر پایه، هورمون IBA و BAP بر ریشه‌زایی و طول ریشه گیاهچه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان ‌داد که هورمون BAP از ساقه‌زایی بهتری نسبت به کینتین برخوردار است. مناسب‌ترین بستر جهت پرآوری گیاهچه‌های این گونه، محیط MS همراه با یک میلی‌گرم بر لیتر هورمون BAP می‌باشد. جهت ریشه‌زایی مناسب‌ترین بستر، MS تعدیل‌یافته که در آن غلظت ساکارز به نصف تقلیل یافته (15 گرم در لیتر)، همراه با غلظت‌های 5/0 تا 2 میلی‌گرم در لیتر هورمون IBA بود، استفاده از 1/0 میلی‌گرم در لیتر BAP باعث کاهش درصد ریشه‌زایی و طول ریشه شد. گیاهچه‌ها در بستر، MS تعدیل‌یافته از بیشترین طول ریشه برخوردار بودند بیشترین طول ریشه در غلظت دو میلی‌گرم در لیتر هورمون IBA حاصل شد. گیاهچه‌های تولیدی سپس با حدود 86 درصد زنده‌مانی با موفقیت به شرایط خارج شیشه و به درون گلخانه منتقل شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of hormone type and basic cultural media on multiplication and rooting of herbal species of Ribes khorasanicum

نویسندگان [English]

  • Hadi Darroudi 1
  • Moslem Akbariniya 2
  • Abbas Safarnejad 3
  • Seyed Mohsen Hosseini 2
  • Mohammad HajiyanShahri 3
1
2
3
چکیده [English]

Ribes khorasanicum is a deciduous woody shrub form and is one of the most valuable species belongs to the monogenus family of Grossulariaceae. Ribes is a genus have about 150 species of flowering plants native throughout the temperate regions of the Northern Hemisphere. Because of the non-normative utilization, the utility of fruits, high palatability, livestock grazing, restricted ecological range, high ecological demands and sexual reproduction difficulties (mainly regenerates by vegetative method by rhizome) facing risk of extinction. One of the possible method of protection of the endangered taxon is multiplying and conservation of plants with help in vitro cultures. In this research effect of two sytokinin, BAP and Kinetin in presence or absence of auxin on proliferation coefficient and growth of multiplied shoots were investigated.Also, effect of nutrient concentration and sucrose concentration of cultural media, IBA and BAP hormones on rooting Percent and plantlet root length was investigated. Results showed that, BAP hormone has beter shoot multiplication index than kinetin, the most suitable culture media for multiplication was MS media supplemented by 1 mg/l BAP. For root induction best media was modified MS media which sucrose concentration reduced to 15 g/l, and supplemented with0.5 to 2 mg/l of IBA. Addition of 0.1 mg per liter BAP decreased the percentage of rooting and root length.The longest roots of plantlets was obtained from the modified MS media supplementedwith 2mg/l IBA. Plantlets were successfully transferred from tissue culture vessels to ex vitro conditionswith about 86 percent survival.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ribes khorasanicum
  • Micropropagation
  • BAP
  • root lenght