اولویت‌بندی شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (Entropy ، SAW و TOPSIS)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری جنگلداری ،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 دانشیار ، گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

3 دانشیار ، گروه مهندسی اقتصاد منابع طبیعی‌، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

چکیده

پارک‌های ملی نقشی اساسی در حفاظت اکوسیستم‌های طبیعی در سطح ملی و جهانی‌ دارد از اینرو تعیین و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی جهت ارزیابی پارک‌های ملی حائز اهمیت فراوان می‌باشد. لذا در این مقاله، از پرسشنامه‌های دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت در ارزیابی پارک‌های ملی و از تکنیک آنتروپی به منظور محاسبه وزن آنها استفاده شده است. در ادامه‌ از تکنیک‌های مناسب تصمیم‌گیری چند شاخصه مانند SAW‌وTOPSIS برای اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی استفاده گردیده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش با استفاده از روش دلفی، 129 شاخص و 7 معیار را از جنبه‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی برای پارک‌های ملی شناسایی نموده است که بعد از بومی‌سازی 89 شاخص که شامل 67 شاخص اکولوژی، 7 شاخص اقتصادی و 15 شاخص اجتماعی ارائه شد. نتایج وزن‌دهی معیارها از طریق تکنیک Entropy نشان داد که معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی با وزن (228161/0)، حفاظت از تنوع زیستی با وزن (168609/0)، حفظ، توسعه عملکرد شرایط اجتماعی با وزن (148688/0) و ظرفیت و عملکرد تولید با وزن (109170/0)‌ به ترتیب بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند و نتایج اولویت‌بندی معیارها با تکنیک‌های‌ TOPSIS و SAW‌‌نشان داد معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی و حفاظت از تنوع زیستی از جنبه اکولوژیکی اولویت بالاتری را در قیاس با سایر معیارها دارند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش در این تحقیق مبین این است که تکنیک TOPSIS نسبت به SAW نتایج منطقی‌تر و نزدیکتر به واقعیت را ارائه می‌کند.
پارک‌های ملی نقشی اساسی در حفاظت اکوسیستم‌های طبیعی در سطح ملی و جهانی‌ دارد از اینرو تعیین و اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی جهت ارزیابی پارک‌های ملی حائز اهمیت فراوان می‌باشد. لذا در این مقاله، از پرسشنامه‌های دلفی به منظور شناسایی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت در ارزیابی پارک‌های ملی و از تکنیک آنتروپی به منظور محاسبه وزن آنها استفاده شده است. در ادامه‌ از تکنیک‌های مناسب تصمیم‌گیری چند شاخصه مانند SAW‌وTOPSIS برای اولویت‌بندی معیارها و شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پارک‌های ملی استفاده گردیده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش با استفاده از روش دلفی، 129 شاخص و 7 معیار را از جنبه‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی برای پارک‌های ملی شناسایی نموده است که بعد از بومی‌سازی 89 شاخص که شامل 67 شاخص اکولوژی، 7 شاخص اقتصادی و 15 شاخص اجتماعی ارائه شد. نتایج وزن‌دهی معیارها از طریق تکنیک Entropy نشان داد که معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی با وزن (228161/0)، حفاظت از تنوع زیستی با وزن (168609/0)، حفظ، توسعه عملکرد شرایط اجتماعی با وزن (148688/0) و ظرفیت و عملکرد تولید با وزن (109170/0)‌ به ترتیب بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند و نتایج اولویت‌بندی معیارها با تکنیک‌های‌ TOPSIS و SAW‌‌نشان داد معیار عملکردهای زیست محیطی و حمایتی و حفاظت از تنوع زیستی از جنبه اکولوژیکی اولویت بالاتری را در قیاس با سایر معیارها دارند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش در این تحقیق مبین این است که تکنیک TOPSIS نسبت به SAW نتایج منطقی‌تر و نزدیکتر به واقعیت را ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The priority of multi-criteria decision making techniques Entropy, SAW and TOPSIS in the prioritization of ecological, economical and social indexes of national parks

نویسنده [English]

  • sareh hosseini 1
1 1- phd. Student of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
2
3
چکیده [English]

National parks have basic role in conservation of natural ecosystem in national and universal area. Since identification and prioritization ecological, economical and social criteria and indexes for assement of national parks are very important. Therfor in this study, we use Delphi questionnaire for identification very important ecological, economical and social criteria and indexes indexes in assement of national parks and Entropy technique used for calculation wight of them. In the continue multi-criteria decision making techniques such as SAW and TOPSIS used for priority of ecological, economical and social indexes of national parks. The analysis of result of study use of Delphi method identificated 129 indexs and 7 criteria from aspect ecologic, economic and social for national park that after customization 89 ecologic indexes, 7 economic indexes and 15 social indexes was determinate. The result of Entropy technique showed that protective and environmental functions criteria whit 0/228161 weight, concervation of biological diversity whit 0/168609 weight, maintenance and development of social functions whit 0/148688 weight and productive capacity and functions whit 0/109170 weight recpectivly had the highest weight . Also the result of TOPSIS and SAW techniques showed that that protective and environmental functions criteria and concervation of biological diversity aspect of ecology have more proity in comparison whit other criterias. The comparison between two methods showed that result of TOPSIS technique is better than result of SAW and it more near than to reality. National parks have basic role in conservation of natural ecosystem in national and universal area. Since identification and prioritization ecological, economical and social criteria and indexes for assement of national parks are very important. Therfor in this study, we use Delphi questionnaire for identification very important ecological, economical and social criteria and indexes indexes in assement of national parks and Entropy technique used for calculation wight of them. In the continue multi-criteria decision making techniques such as SAW and TOPSIS used for priority of ecological, economical and social indexes of national parks. The analysis of result of study use of Delphi method identificated 129 indexs and 7 criteria from aspect ecologic, economic and social for national park that after customization 89 ecologic indexes, 7 economic indexes and 15 social indexes was determinate. The result of Entropy technique showed that protective and environmental functions criteria whit 0/228161 weight, concervation of biological diversity whit 0/168609 weight, maintenance and development of social functions whit 0/148688 weight and productive capacity and functions whit 0/109170 weight recpectivly had the highest weight . Also the result of TOPSIS and SAW techniques showed that that protective and environmental functions criteria and concervation of biological diversity aspect of ecology have more proity in comparison whit other criterias. The comparison between two methods showed that result of TOPSIS technique is better than result of SAW and it more near than to reality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multi-criteria Decision Making Techniques
  • Entropy
  • SAW
  • TOPSIS
  • National Park