نقش عوامل فیزیوگرافیک روی مشخصات کمی تیپ¬های جنگلی (جنگل تحقیقاتی واز)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

چکیده

در شکل­گیری، توسعه و پایداری جوامع گیاهی، عوامل اکولوژیکی مختلفی نقش دارند که مهم‌ترین آنها فاکتورهای فیزیوگرافیک می­باشند. هدف این پژوهش شناسایی تیپ­های جنگلی و تأثیر عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه شامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات دامنه بر روی برخی از مشخصات کمی تیپ­ها می­باشد. این پژوهش در سری 2 جنگل تحقیقاتی واز به مساحت 5/847 هکتار در شهرستان چمستان استان مازندران انجام شد. در این بررسی تعداد 265 قطعه نمونه برداشت و شبکه آماربرداری به‌صورت تصادفی سیستماتیک با ابعاد 150×200 متر طراحی و قطعات نمونه دایره­ای‌شکل 10 آری پیاده گردید. در هر قطعه نمونه تعدادی از فاکتورهای کمی درختان شامل قطر برابر سینه و ارتفاع درختان شاهد ثبت شد. به‌منظور تشخیص و تفکیک تیپ­ها از میانگین مجموع سطح مقطع برابر سینه درختان در قطعه نمونه و روش آنالیز دوطرفه گونه­های شاخص استفاده و توده­های جنگلی در 7 تیپ گروه­بندی شد. به‌منظور مقایسه تیپ­ها و نقش عوامل فیزیوگرافیک بر روی مشخصات کمی آنها، از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون دانکن و برای بررسی همبستگی عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه با تیپ­های جنگلی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که تیپ­های جنگلی علاوه بر اختلاف از نظر خصوصیات فلوریستیکی از نظر عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه نیز از یکدیگر متمایز هستند. مقایسه تیپ­ها از نظر برخی از مشخصات کمی با یکدیگر نشان می­دهد که تیپ 6 دارای کمترین مقدار میانگین سطح مقطع برابر سینه، حجم در هکتار و ارتفاع درختان شاهد می­باشد. بررسی عوامل فیزیوگرافیک بر روی مشخصات کمی تیپ­ها نشان می­دهد که میانگین سطح مقطع برابر سینه و میانگین حجم در هکتار، میانگین تعداد زادآوری و میانگین درصد پوشش علفی و میانگین ارتفاع درختان شاهد، به‌ترتیب با جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب دامنه و ارتفاع از سطح دریا اختلاف آماری معنی‌داری را نشان می­دهند. قابل ذکر است که محدوده ارتفاع 1200 تا 1600 متر از سطح دریا شرایط ایده­الی برای استقرار راشستان تشخیص داده شد.

عنوان مقاله [English]

The Effect of Physiographic Factors on Quantitative Characteristics of Forest Types (Case Study; Vaz Research Forest)

چکیده [English]

Different ecologic factors influence on forming, development and sustaining of the plant communities, among which physiographic variables are the most important ones. The aim of this study was to identify forest types and effect of physiographical factors such as sea level height, slope and aspect of the site on quantitative characteristics of forest types in 2nd district of Vaz Forest with area of 847.5 ha in Chamestan city (Mazandaran Province). The field data were collected in 256 plots. Inventory grid was designed by a random-systematic method with dimension of 150×200 meter and sample circle plots with radius of 17.84 meter. In each sample, some of quantitative tree factors e.g., diameter breast height and control trees height were recorded. In order to recognize the type, total surface average equal to trees basal area in sample plot and Two Way Indicator Species Analysis (TWINSPAN) were used. Forest stands were grouped into seven forest types. In order to compare forest types and the role of physiographical factors on their quantitative characteristics, ANOVA and Duncan tests and Spearman correlation coefficient were used. The results showed that forest types are not only different in floristic characteristics but also in physiographic characteristics of sites. Other results also showed that the 6th forest type has minimum mean of basal area, volume and height of the control trees. It was also found that there were significant differences between mean of basal area and mean of volume, mean of regeneration and vegetation cover and mean of control trees height with geographical directions and sea level height, slope percent of the site and sea level height, respectively. It is notified the category of the sea level height (1200-1600 m) was recognized as an optimal condition for Beech stands (Fagus orientalis Lipsky.).