بررسی سازگاری و عملکرد پروونانس‌های گونه‌های صنعتی اکالیپتوس در ایستگاه تصفیه فاضلاب شهر قم

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

ستادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قم، ایران

چکیده

سابقه و هدف: بسیاری از گونه‌های جنس اکالیپتوس با رشد سریع و تنوع ژنتیکی بالا برای جنگل‌کاری در مناطق مختلف اکولوژیک استفاده می‌شوند. این پژوهش به‌منظور ارزیابی عملکرد برخی گونه‌ها و پروونانس‌های اکالیپتوس به‌مدت سه سال در ایستگاه تصفیه فاضلاب در پنج کیلومتری شمال شرقی شهر قم اجرا گردید.
مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور ژنوتیپ در شش سطح و زمان در سه سطح در چهار تکرار روی نهال‌های پنج‌ساله اکالیپتوس اجرا شد. آبیاری با استفاده از فاضلاب تصفیه شده شهر قم صورت گرفت. ژنوتیپ‌های انتخابی شامل شش پروونانس از گونه‌های Eucalyptus camaldulensis Dehnh.،E. Microtheca Muell. و E. rubida Deane & Maiden بود. صفات رویشی شامل: ارتفاع نهال برحسب متر، قطر تنه در ارتفاع 30 سانتی‌متری از سطح زمین بر حسب سانتی‌متر، رشد ارتفاعی، رشد قطری و نسبت ارتفاع به قطر اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل‌های آماری نظیر تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات بین ژنوتیپ‌های انتخابی و سال‌های مختلف صورت گرفت و در نهایت سازگاری و عملکرد رشدی گونه‌ها در شرایط آزمایش معرفی گردید.
یافته‌ها: اثر تیمار (گونه‌ها و پروونانس‌های مختلف اکالیپتوس)، اثر تکرار، اثر متقابل تکرار در تیمار و اثر سال بر ارتفاع درخت در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که گونه‌ها و پروونانس‌ها از نظر ارتفاع در پنج گروه مجزا و یک گروه مشترک قرار گرفتند که از بین آنها E. camaldulensis 41ch در بالاترین گروه قرار گرفت. همچنین از نظر قطر تنه نیز درختان در چهار گروه مجزار قرار گرفتند. براساس این نتایج E. camaldulensis 41ch بیشترین قطر تنه و پس از آن E. camaldulensis Qom در گروه‌های اول و دوم قرار گرفتند. همچنین از نظر رشد ارتفاعی E. camaldulensis 41ch و E. camaldulensis Qom در گروه اول و گونه‌های E. microtheca 62 و E. rubida 166sh در گروه آخر قرار گرفتند. از نظر رشد قطری تنه E. camaldulensis Qom در گروه اول و گونه E. rubida 166sh در گروه آخر قرار گرفت. از نظر نسبت ارتفاع به قطر تنه گونه‌های مورد بررسی در دو گروه مجزا و سه گروه مشترک قرار گرفتند، بر اساس این نتایج 41zh E. camaldulensis با بیشترین نسبت ارتفاع به قطر تنه در گروه اول قرار گرفت.
نتیجه‌گیری: نتایج کلی تحقیق در طی سه سال اجرای طرح نشان داد که E. camaldulensis 41ch از نظر قطر و ارتفاع بیشترین مقدار را داشت. به‌نظر می‌رسد این پروونانس برای تولید صنعتی چوب نسبت به سایر گونه‌ها و پروونانس‌های اکالیپتوس عملکرد بالاتری داشته باشد. همچنین E. camaldulensis Qom نیز از نظر رشد قطری و ارتفاعی در رتبه اول قرار داشت، به‌نظر می‌رسد این برتری به‌دلیل منشأ بذر (قم) و سازگاری با شرایط منطقه باشد. در مجموع نتایج پژوهش نشان داد که در میان گونه‌های مورد بررسی E. camaldulensis بالاترین رتبه را از نظر رشد ارتفاعی و رشد قطری داشت و پس از آن E. microtheca در رتبه بعدی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of adaptation and performance of industrial Eucalyptus species in Qom wastewater station

نویسندگان [English]

  • Hossein Tavakoli Neko
  • Abbas Pourmeidani
Forests and Rangelands Research Department, Qom Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qom, Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Eucalyptus species are used for afforestation in different ecological areas due to their rapid growth and high genetic diversity. The industrial performance of some species and provenances of Eucalyptus was evaluated.
Materials and methods: The experiment was a factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with two factors: 1) genotype at 6 levels and 2) time at 3 levels in four replications. Irrigation was carried out using the treated wastewater of Qom city. Selected genotypes were including six provenances of Eucalyptus camaldulensis Dehnh., E. Microtheca Muell. and E. rubida Deane & Maiden. Growth traits including: tree height, trunk diameter, height growth, diameter growth and height to diameter ratio were measured. Because of evergreen eucalyptus trees, vegetative traits were recorded in two stages yearly, one in early autumn (after summer heat stress) and the other in spring (after winter cold stress).
Results: Statistical analysis such as analysis of variance and comparison of mean traits between genotypes and different years showed that the effect of treatment (species and provenances), replication and year effect on tree height were significant. Mean comparisons showed that species and provenances were classified into five distinct groups and one common group; E. camaldulensis 41ch was in the highest group. Trees were grouped according to the diameter of trunk, E. camaldulensis 41ch and E. camaldulensis Qom were in the first and second groups. In addition, E. camaldulensis 41ch and E. camaldulensis Qom were in the first group and E. microtheca 62 and E. rubida 166sh respectivelygroups. The diameter trunk of E. camaldulensis Qom was in the first group and E. rubida 166sh in the last group. In terms of trunk height to diameter ratio, the species were divided into two distinct groups and three common groups, based on these results, E. camaldulensis 41zh was the first group with the highest height to diameter ratio.
Conclusion: In general, the results showed that E. camaldulensis had the highest ratio of survival and establishment, it had the highest growth and diameter growth and E. microtheca was in the next place.
E. camaldulensis seems to have a higher performance for wood production than other species and provenances, E. camaldulensis Qom was also ranked first in terms of diameter and height growth, this due to seed origin (Qom) and adaptation to regional conditions. Overall, the results showed that E. camaldulensis had the highest rank in height and diameter growth, followed by E. microtheca.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diameter
  • eucalyptus
  • height
  • Qom
  • sewage
1.Assareh, M.H., and Sardabi, H. 2007. Eucalyptus (description, illustration and propagation by advance techniqnes). Published by Research Institute ofForests and Rengelands. Tehran. 672p.(In Persian)
2.Goodarzi, G.H., and Ahmadloo, F. 2018. Investigation on adaptability and performance of species and provenances of Eucalyptus in Markazi province (Saveh). Iranian J. of Forest and Poplar Research. 25: 4. 634-645. (In Persian)
3.Hamzehpour, M., Sardabi, H., Bordbar, S., Joukar, L., and Abbasi, A.R. 2012. Investigation on establishment of some industrial Eucalyptusspecies and provenances in Kazeroon, Fars province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 20: 2. 217-232. (In Persian)
4.Javanshir, K., and Mosadegh, A. 1972. Eucalyptus. TehranUniv. Press, Tehran, 434p. (In Persian)
5.Karamian, R., Sardabi, H., Mohammadian, A., Mehdifar, D., and Darvishian, K. 2015. Investigation on adaptability and performance of industrial Eucalyptus provenances at Khorramabad in Lorestan province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 23: 1. 167-177. (In Persian)
 6.Low, C.B., and Shelbourne, C.J.A. 1999. Performance of Eucalyptus globulus, E. maidenii, E. nitens, and other eucalypts in Northland and Hawke's Bay at ages 7 and 11 years. New Zealand J. of Forestry Science. 29: 2. 274-288.
7.Mahmood, K., Marcar, N.E., Naqvi, M.H., Arnold, R.J., Crawford, D.F., Iqbal, S., and Aken, K.M. 2003. Genetic variation in Eucalyptus camaldulensis Dehnh. for growth and stem straightness in a provenance-family trial on saltland
in Pakistan. Forest Ecology and Management. 176: 405-416.
8.Marcar, N.E., Crawford, D.F., Saunders, A., Matheson, A.C., and Arnold, R.A. 2002. Genetic variation among and within provenances and families of Eucalyptus grandis W. Hill and Eucalyptus globulus Labill. Subsp. Globulus seedlings in response to salinity and waterlogging. Forest Eclology and Management.162: 231-249.
9.Mortazavi Jahromi, S.M. 1995. Results of Eucalyptus species elimination trials in Fars province (southern Iran). Final report of research project, Research Instituteof Forests and Rangelands. Tehran. 72p. (In Persian)
 10.Mortazavi Jahromi, S.M., and Kowsar, A. 2010. A pilot trial on drought resistant of tree species irrigated
by floodwater. Iranian J. of Forestand Poplar Research. 18: 1. 90-106.(In Persian)
11.Rad, M.H., Sardabi, H., Soltani, M., and Ghelmani, S.V. 2013. Compatibility of different Eucalyptus species and provenances under sewage irrigation using Yazd city wastewater treatment plant effluent. J. of Water and Wastewater. 25: 1. 85-94. (In Persian)
12.Sadeghi, S.M., Sardabi, H., Kazerooni, H., Sharifi, M.A., Farrar, N., and Rashvand, S. 2018. Adaptability and performance of industrial Eucalyptus species in Dashtestan, Bushehr province. Iranian J. of Forest and Poplar Research. 26: 2. 264-275. (In Persian)
13.Sagheb Talebi, K., and Dastmalchi, M. 1997. Elimination trials in Gilan province. Published by Research Institute of Forest and Rangelands. Tehran. 136p. (In Persian)
14.Sardabi, H. 1998. Eucalypt and Pine species trials on the Caspian littoral and lowlands of Iran. Published by Research Institute of Forests and Rangelands. Tehran. 133p. (In Persian)
15.Sardabi, H., and Tavakkoli Neko, H. 2017. Adaptation and performance of six eucalypt species irrigated with Qom sewage. P 433-448. In: O. Abdalla, A. Kacimov, M. Chen, A. Al-Maktoumi, T. Al-Hosni and I. Clark (Eds). Water resources in arid areas: The way forward. Springer Water. Springer. Cham.
16.Tavakoli Neko, H., Sardabi, H., Pourmaidani, A., Adnani, M., and Moradi, M. 2015. Investigation on adaptability and performance of industrial eucalypt provenances at different ecological zones- second stage (Qom province). Final report of research project. Research Institute of Forests and Rangelands. Tehran. 32p. (In Persian)