بررسی عوامل موثر بر تنوع زیستی با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه در جنگل تحقیقاتی واز

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

چکیده

این پژوهش در سری 2 جنگل تحقیقاتی واز واقع در شهرستان چمستان (استان مازندران) انجام شد. شبکه آماربرداری به‌صورت تصادفی سیستماتیک با ابعاد 150×200 متر طراحی و قطعات نمونه دایره­ای شکل با شعاع 84/17 متر پیاده گردید. در هر قطعه نمونه تعدادی از فاکتورهای کمی و کیفی درختان و رویشگاه ثبت شد. به‌منظور تشخیص و تفکیک تیپ­ها از میانگین مجموع سطح مقطع برابر سینه درختان در قطعه نمونه و روش آنالیز دو طرفه گونه­های شاخص استفاده شد. به‌طور کلی 7 تیپ به نام­های: 1- راش، افرا پلت همراه با ممرز، 2- راش، ممرز همراه با شیردار، 3- ممرز،­ انجیلی همراه با بلوط و شیردار، 4- ممرز، ­انجیلی همراه با افرا پلت، 5- انجیلی، ­ممرز همراه با افرا پلت، توسکا و خرمندی، 6- توسکا همراه با ممرز و خرمندی و 7- آزاد تفکیک شد. سپس تنوع زیستی گونه­های درختی با استفاده از دو شاخص غنا گونه­ای (سیمپسون، شانون- ­وینر) و دو شاخص یکنواختی (سیمپسون، اسمیت-­ ویلسون)، در کلیه تیپ­های جنگلی محاسبه و تیپ­هایی که از نظر توالی اکولوژیکی در یک مرحله قرار داشتند به‌وسیله آزمون t با یکدیگر مقایسه شدند. برای تشخیص عوامل موثر در شاخص­های تنوع زیستی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع زیستی در تیپ­های 1 و 3 بیشتر از تیپ­های 2 و 4 می‌باشد. در ضمن تاثیر مؤلفه یکنواختی بر روی تنوع زیستی بیشتر است، زیرا تیپ­های 1 و 3 با وجود داشتن گونه­های کمتر، از تنوع زیستی بیشتری برخوردار بوده­اند. بررسی رابطه بین شاخص­های تنوع زیستی با بعضی از عوامل فیزیوگرافیک منطقه و تعدادی از خصوصیات توده در تیپ­های جنگلی به‌واسطه رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر روی کلیه شاخص­های تنوع زیستی در نظر گرفته شده دارای اثر منفی است، ضمن این‌که این اثر همیشه به‌صورت خطی نمی­باشد. درصد شیب دامنه شاخص­های یاد شده را افزایش داد، که علت این امر تخریب بیش از حد توده­های جنگلی در شیب­های پایین و حذف این عوامل مخرب در شیب­های بالاتر می­باشد. به‌طور کلی تنوع زیستی به عوامل متعددی وابسته می­باشد که در این تحقیق برخی از عوامل مورد نظر قرار گرفته است. زیرا تنوع زیستی امری دینامیک بوده و در مراحل مختلف اکولوژیکی جوامع مختلف متفاوت می­باشد.

عنوان مقاله [English]

The Investigation of Effective Factors on Biodiversity Using MLR (Case study; Vaz Research Forest)

چکیده [English]

This investigation was carried out in the 2nd district of Vaz research forest, located in Chamestan city (Mazandaran Province). Inventory grid was designed by a random-systematic method with dimension of 150×200 meter and sample circle plots with radius of 17.84 meter. In each sample, some qualitative and quantitative factors of the trees and site were recorded. In order to recognize the type, total surface average equal to trees basal area in sample plot and TWINSPAN (Two Way Indicator Species Analysis) were used. Forests stands were grouped and classified into seven group types as the following: 1-Fagus-Acer velutinum associated with Carpinus betulus, 2-Fagus-Carpinus associated with Acer cappadocicum, 3-Carpinus-Parrotia associated with Acer velutinum and Acer cappadocicum, 4-Carpinus-Parrotia associated with Acer velutinum, 5-Parrotia-Carpinus associated with Acer velutinum, Alnus subcordata and Diospyros lotus, 6-Alnus associated with Carpinus betulus and Diospyros lotus and 7-Zelkova carpinifolia. Biodiversity of forest trees were tested by two species richness indexes (Simpson, Shannon-Vinner) and evenness indexes (Simpson, Smith-Wilson). Then, all of the types grouped in the same ecological categories were analyzed by T-test. In order to test the effective factors on biodiversity index, multiple linear regression model was used. The results showed that biodiversity in the above types of 1 & 3 were more than 2 & 4 types. Moreover, the effect of evenness index on biodiversity was more, because although the types 1 & 3 had less species but high diversity. The relationship between biodiversity index, physiographical factors with qualitative and quantitative stands characteristic in forest types showed that altitude effect had negative trend on the biodiversity indexes. In addition, previous trend was not linear in all cases. The slop factor caused to increase the mentioned indexes, because the stands are damaged in the low land areas and are eliminated in the high land areas. Totally, biodiversity dependes on different factors, but this research considered some of them, and generally biodiversity phenomenon is dynamic and different in the level of ecological succession.