تشریح و شناسایی سنگوارۀ ساقه‌های درختی از بازدانگان از پلیوسن تبریز

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسنده

موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

چکیده

سابقه و هدف: جهت معلوم کردن مسیر تکاملی فیلوژنتیک و نیز رده‌بندی گیاهان، از دیرباز، تشریح و شناسایی چوب توسط پژوهشگران علوم زیستی مورد نظر بوده است. در حیطه دیرینه‌شناسی نیز با مطالعه چوب‌های فسیل گام‌های بلندی تا کنون برداشته شده است. چوب‌های فسیل در مقایسه با سایر اندام‌های گیاهان فسیل از این مزیت برخوردارند که سابقه طولانی از محیط رویشگاه را در خود حفظ می کنند. در این مطالعه به شناسایی و معرفی فسیل‌های درختی به‌دست آمده طی تهیه نقشه زمین‌شناسی 1:25000 آناخاتون در شمال تبریز می‌پردازیم.
مواد و روش ها: در این تحقیق به منظور شناسایی ساقه‌های درختی سنگی شده به سن پلیوسن از شمال شرق تبریز، از قطعات ساقه مانند که در منطقه در دسترس قرار گرفت استفاده شد، پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه ، ابعاد، رنگ و سایر مشخصات فیزیکی نمونه‌ها ثبت شدند و از نمونه‌ها عکسبرداری به‌عمل آمد. از هر نمونه قطعه‌ای که در هر سه جهت عرضی، شعاعی و مماسی دارای وضعیت ظاهری مناسبی بود، برای تهیه مقطع نازک انتخاب گردید. پس از برش اولیه چوب به قطعاتی که نسبت به محور طولی درخت توجیه باشند، اقدام به تهیه مقاطع نازک از چوب شد. بدین منظور ابتدا قطعاتی از نمونه‌ها را با حفظ جهات اصلی چوب به ابعاد حدود 3×2×1 سانتی متر درآورده و سپس سطح آن صاف و صیقلی شد. بعد از چندین مرحله ساب ، مقطع چوب فسیل به‌حدی نازک می‌شود که نور از آن عبور کند و آماده مطالعه میکروسکوپی می‌شود که این ضخامت حداکثر 03/0 میلی‌متر می‌باشد. از چوب‌های فسیل، مقطع نازک در هر سه جهت عرضی، شعاعی و مماسی تهیه گردید. مقاطع نازکی که وضعیت حفظ‌شدگی در آن‌ها امکان مطا لعه را میسر می‌کرد، به‌ وسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه تشریحی قرار گرفتند و مشخصات مربوط به تراکئید‌ها، اشعه‌های چوبی، پارانشیم، روزنه‌ها، کانال‌های رزین و سایر عناصر اندازه‌گیری و ثبت شدند. تشریح چوبها ابتدا حتی‌الامکان با تبعیت از فهرست بین‌المللی ویژگیهای میکروسکوپی برای شناسایی چوب سوزنی برگان، انجام شد و سپس از طریق مقایسه با موارد مشابه، تکمیل شد.
یافته ها: نتایج این تحقیق نشان می دهد که ساختمان چوب مورد مطالعه از بازدانگان می باشد که حد دوایر رویشی در آن مشخص، انتقال از چوب آغاز به چوب پایان، ناگهانی، واجد اشعه تک‌ردیفه، دارای روزنه‌هایی مانند شبه کاجی در میدان تلاقی و مجاری رزین معدود و عمدتاً منفرد است و قرابت آن در این بررسی با جنس Pinuxylon از راسته کونیفرها نشان داده شده است.
نتیجه گیری: با وجود حفظ‌شدگی نا‌مناسب نمونه‌ها، برای شناسایی یا انتساب آنها به جنس‌ها و گونه‌های امروزی، وجود مجاری رزین، تعداد بسیار اندک پارانشیم‌های محوری، روزنه‌های درشت و تک‌ردیفه بر روی دیواره شعاعی تراکئیدهای چوب آغاز و روزنه‌های احتمالاً شبه کاجی در میدان‌های تلاقی، انتساب نمونه‌های این تحقیق را به Pinuxylon پیشنهاد می نماید که نشاندهنده آب و هوای معتدل در آن منطقه و در آن دوره می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Fossil Gymnosperm wood from Pliocene (Tabriz)

نویسنده [English]

  • Nooshin Toghraie
چکیده [English]

Background and objectives: To reveal plants systematic and phylogenetic evolutionary development of the species, wood identification and wood anatomical descriptions were being considered by Biology researchers every so often. From Palaeobotany point of view there have been done successful researches by studying wood fossils. Petrified woods preserve more extended history of wood habitats comparing to other plants organs. In this study, we identify and introduce fossil woods of Annakhatoon NE of Tabriz region, which were explored from 1:25000 map preparation operations.
Materials and methods: In this study, we put to use stem like pieces to make identifications of the petrified tree stems of the age Pliocene, NE Tabriz.A test specimen was selected from each sample seeming to be in good preservation status at all directions of wood axis, to prepare thin sections. Appearance, size, color and other physical characteristics were recorded and photographs prepared, after transferring the collected samples to the laboratory. we prepared thin sections of all types of transversal, radial and tangential planes, according to specific methods, whereas possible. First of all we cut 1x2x3 cm pieces with their long axis parallel to tree longitudinal axis, removed rough areas, planed and finished. After making a plenty of polishes, the thickness was so lowered around 0.03 mm that the light could pass through the wood thin sections. Thin sections of tangential, radial and cross section were prepared to study microscopically. In the cases where the state of preserving allowed, we studied wood anatomy and the features related to tracheids, ray parenchyma, pits, resin channels and other wood elements employing light microscope. Following IAWA list of microscopic features of Gymnosperms, made the elementary descriptions the identification was completed by comparing data with other petrified woods in collections elsewhere.
Results: Results showed that the structure of fossil sample was the same as Gymnosperms. Growth ring boundaries distinct, transition from early wood to latewood abrupt, ground tissue consists of thin walled tracheids, uniseriate rays abundant, unlikely pinoid bordered pits in cross fields and a few solitary resin canals, were common. The material has been referred to Pinuxylon fossil species of Coniferals at this stage.
Conclusion: Although lack of proper preservation, solitary resin canals, few axial parenchyma, large bordered pits arranged in single rows at radial walls of earlywood tracheids and very likely pinoid pits in the cross fields, show close relation to Pinuxylon genus type. This genus type implies a temperate climate there at that age.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conifers
  • Tabriz
  • wood anatomy
  • Palaeobotany
1.Farjon, A. 1998. World Checklist and Bibliography of Conifers. Royal Botanic Gardens, Kew.
300p.
2.Fakhr, M.S. 1977. Contribution à l’étude de la flore Rheto-Liassique de la formation de
Shemshak de L’Elbourz(Iran). Mem. Sec. Sci., 5-178p., pl.-LI. Paris.
3.Gottwald H. 1966, Eozäne Hölzer aus der Braunkohle von Helmstedt.Paleontographica B, 225,
1/3, 27-103, 20pl. Stuttgart.
4.Greguss, P. 1967, Fossil Gymnosperm woods in Hungary from the Permian to the Pliocene.
Akad. Kido, 152p.
1- Ginkgo
5.Greguss, P. 1959. Holzanatomie der europäischen Laubholzer and Sträucher. Akádemiai
Kiádo, 1-330p, 307pl. 6 tab., Budapest.
6.Houseknecht, D.W. 1993. Development geology reference manual. AAPG. 548p.
7.IAWA Committee, 2004. IAWA list of microscopic features for softwood identification.
IAWA Journal, Vol. 25(1): 16-34.
8.Iamande, St. 2002. Lemne fosile din Neogenul Bazinului Zarand (Transilvania), Univ.
Bucureşti, Fac. de GeolGeof. (Teza de doctorat), 294p. LXIIpl., Bucureşti.
9.International chronostratigraphic chart, 2014/V02, International Commission on Stratigraphy,
IUGS.
10.Kukachka, B.F. 1960. Identification of Coniferous Woods. TAPPI, 43-11.
11.Nadjafi, A. 1982. Contribution à la connaissance de la flore ligneus du Jurassic de
i’Iran.Thse universite Pierre et Marie Curie Paris.109p. [unPublished].
12.Petrescue, L., and Bican-Brisan, N. 2004, The presence of some Pinuxylon GOTHAN 1906
woods in the Badenian salt Formocnadej (NW Romania), Acta Palaeontologica Romaniae V.
4, P. 345-349.
13.Petrescu, I., and Nuţu, A. 1970. Studiul anatomic al unor trunchiuri fosile de la Bocul de Jos,
Munţii Metaliferi, Sargetia, 7, 247-251, Deva.
14.Poole, I., and Mirzaie Ataabadi, M. 2005. Conifer Woods of the middle Jurassic Hojedk
formatin (Kerman basin) central Iran. IAWA Journal. 26(4): 489-505.
15.Price, R.A., Olsen-Stojkovich, J., and Lowenstein, J.M. 1987. Relationships among the
genera of Pinaceae: an immunological comparison. Syst. Bot. 12: 91–97.
16.Schweingruber, F.H. 1990. Anatomy of European woods. Verlag Paul Haupt, Stuttgart. 1-
765p.
17.Toghraie, N. 2010a. Fossil woods, studying and identification methods. The 29th congress of
earth sciences, Tehran, Iran (in Persian)
18.Toghraie, N. 2010b. Fossil woods, studying methods. The 1st workshop of fossil woods.
19.Toghraie, N. 2012. Discovery of Angiosperm fossil woods from NE Tabriz Pliocene. The
31st congress of earth sciences, Tehran, Iran (in Persian).
20.Toghraie, N. 2013. Wood understanding, Part I: Modern woods, ISBA Press, 272p. (In
Persian)
21.Wheeler, E.A. 2011. Inside Wood- a web resource for hardwood anatomy. IAWA Journal
32(2): 199-211.
22.Yousefirad, A., and Haghfarshi, E. 2011. Anakhatoun geology 1:25000 map. GSI. Iran.