تأثیر ویژگی‌های فیزیوگرافیک رویشگاه بر پراکنش درختان وخشکه دارها در جنگل‌های آمیخته راش

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکتری

چکیده

چکیده
سابقه و هدف: انتشار گونه‌های گیاهی در اکوسیستم‌های طبیعی تحت تأثیر عوامل متعدد اکولوژیک ازجمله فیزیوگرافی منطقه است. مطالعات متعددی ارتباط کلی انتشار درختان زنده با عوامل مرتبط با فیزیوگرافی را تایید کرده اند. ولی پور و همکاران (2013) به بررسی نقش فیزیوگرافی بر ویژگی‌های اندازه‌ای درختان پرداخته و نشان دادند که ابعاد درختان به شکل معنی‌داری تحت عوامل وابسته به فیزیوگرافی هستند و عامل شیب مهم‌ترین عامل اثرگذار است (29). علوی و همکاران (2008) نیز نشان دادند که انتشار مکانی گونه ملج از ویژگی‌های فیزیوگرافیک رویشگاه‌های جنگلی اثر می‌پذیرد (1). مطالعه صورت گرفته در جنگل‌های پایین‌بند در شرق نوشهر نیز نشان داد شاخص‌های تنوع زیستی با شیب و ارتفاع از سطح دریا اثر مثبت دارند (28). این پژوهش باهدف‌های ارزیابی تأثیر هر یک از شاخص‌های فیزیوگرافی بر انتشار درختان سرپا و اثرپذیری میزان و پراکنش خشکه‌دارها در ارتباط با ویژگی‌های فیزیوگرافی رویشگاه جنگلی انجام شد.
مواد و روش‌ها: این پژوهش در بخش گرازبن جنگل خیرود نوشهر انجام گرفت که به منظور آموزش و پژوهش در اختیار دانشگاه تهران است. رویشگاه‌های موردمطالعه با توجه به سابقه مدیریتی و عدم انجام نشانه‌گذاری و بهره‌برداری صنعتی تشابه تیپ و شرایط رویشگاهی از بخش گرازبن این جنگل انتخاب شد. به این منظور شبکه آماربرداری 50×50 متری طراحی و در مرکز تقاطع اضلاع شبکه، قطعات نمونه 10 آری پیاده و نوع گونه‌های درختی، قطر و ارتفاع درختان سرپا و قطر، طول و درجه پوسیدگی خشکه‌دارها یادداشت گردید. در این بررسی تأثیر جهت دامنه (AS)، شکل دامنه (TSI) و شاخص شکل زمین (LI) بر انتشار درختان و خشکه‌دارها بررسی شد.
یافته‌ها: در بین گونه های درختی گونه راش بیشترین فراوانی را در بین درختان زنده و خشک به خود اختصاص داد. این گونه بیشترین میزان حجم، فراوانی نسبی و اهمیت نسبی گونه را به خود اختصاص داده است. نتایج نشان داد، میزان رویه زمینی درختان با شاخص شکل زمین و شاخص شکل دامنه رابطه معنی‌داری را نشان می‌دهند و تراکم درختان و شاخص رویه زمینی با سایر ویژگی‌ها رابطه معنی‌داری را نشان نمی‌دهد. آزمون چند متغیره RDA نشان داد رابطه معنی‌داری بین انتشار گونه‌ها و شاخص‌های محیطی در تمامی محورها وجود دارد، حجم خشکه‌دارها و تعداد خشکه‌دارها در کلاسه 4 پوسیدگی رابطه منفی و معنی‌داری را با درصد پوشش تاجی و شاخص شکل دامنه نشان می‌دهد
نتیجه گیری: نتایج تحلیل انتشار گونه‌های درختی و خشکه‌دارها نشان داد که شیب و جهت دامنه تأثیر مهمی بر انتشار درختان زنده و خشکه‌دارها دارند. همچنین تأثیر فیزیوگرافی بر انتشار این دو بخش مهم از ساختار توده دارای پیچیدگی‌های است که در مدیریت سیستم‌های طبیعی بایستی مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Influenfe of physiography charchteristics of forest site on distribution of coarse woody debris and tree species in a mixed beech (Fagus orientalis Lipsky) forests, northern Iran

نویسندگان [English]

  • Kiomars Sefidi 1
  • Meraj Sharari 1
  • Fariba Esfandyari 1
  • Mojtaba Azariyan 2
1
2
چکیده [English]

Background and objectives: Few studies have shown the effect of topographic gradient on the distribution of trees and coarse woody debris (CWD), particularly old growth beech stands. Several studies emphasized relationship between physiographical characteristics of sites and live trees distribution. Valipour et al (2013) studied the effect of physiographic characteristics of sites on dimensional properties of tress. They found that physiographic factors significantly effect on the dimension of trees, the most important factors influencing are the slope. Also Alavi et al (2008) revealed that physiographic factors impact on spatial distribution of elder. Research in the low land forests of Noushar region showed slope and altitude positively effect on diversity indices. The main goals of this research is (1) Evaluation the effect of geomorphic characteristics of sites on living tree distribution and (2) extent and distribution of dead trees
Materials and methods: The study was conducted within the Gorazbon section of the Kheyrud Experimental Forest in northern Iran which is owned and managed by the University of Tehran for education, research, and conservation. The site selection was done according to the management history. Selected sites was undisturbed and logging operation don’t was done by now. To characterize coarse woody debris within stands, 50×50 meter gird grid of sampling points established to randomized plot selection and thirty-five 0.1 ha circular plots were established within a natural beech stand using a systematic random sampling technique in order to equally sample across a wide variety of topographical factors. In each plot, we measured percent slope, aspect and land form. Meanwhile the number of dead trees and species and quality was recorded. Therefore, we investigated the influence of topographical factors including slope aspect, slope degree, and landform index (LI) on the distribution of dominant tree species and CWD in undisturbed mixed forests in northern Iran.
Results: F.orientalis had the highest mean density, volume, relative density, relative volume, and RIV of all live and dead trees. Results showed that tree density and basal area were not significantly correlated with any of the measured parameters, except basal area was negatively correlated with LI. Redundancy analysis (RDA) of the tree layer revealed a significant relationship between the measured environmental variables and species distributions on the first canonical axis and all four canonical axes. CWD volume showed significant negative correlation with percent canopy cover and was highly correlated with terrain shape index. Density of CWD in decay class IV was significantly correlated with aspect slope and percent of canopy cover.
Conclusion: Analyses of CWD distributions in relation to both living vegetation and topographic gradients showed a highly complex interplay of factors dictating the distribution of CWD across the forest stands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physiography
  • Landform Index
  • Terrian Shape Index
  • RDA analysis