ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر ارتفاع بر مشخصات الیاف، ترکیبات شیمیایی و بازده خمیر
کاغذ کرافت چوب کاج بروسیای منطقه کلاله گرگان
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر مشخصات الیاف، ترکیبات شیمیایی و بازده خمیر کاغذ کرافت در کاج بروسیا انجام شد. نمونهبرداری در سه حد ارتفاعی 450، 750 و 960 متر از سطح دریا و از جنگلکاری عرب داغ که در 200 کیلومتری شمالشرقی گرگان قرار دارد، انجام گرفت. از هر حد ارتفاعی سه پایه درخت سالم کاج بروسیا قطع شد. وابری الیاف به روش فرانکلین و اندازهگیری مشخصات الیاف با میکروسکوپ نوری انجام پذیرفت. اندازهگیری درصد ترکیبات شیمیایی (سلولز، لیگنین و خاکستر) و مواد استخراجی کاج بروسیا بر اساس روشهای استاندارد TAPPI انجام شد. خمیر کاغذ کرافت در شرایط با قلیائیت فعال در دو سطح 18 و 20 درصد و در سه سطح زمانی متفاوت 60 ، 90 و 120 دقیقه تهیه گردید. در بخش اندازهگیریهای الیاف و ترکیبات شیمیایی از آنالیز واریانس در قالب طرح کاملاً تصادفی و برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن و در بخش بازده خمیر کاغذ و عدد کاپا از آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. نتایج نشان دادند که برای کاج بروسیا بین سه حد ارتفاعی 450، 750 و 960 متر از سطح دریا به لحاظ مشخصات الیاف چوب آغاز و چوب پایان در سطح اعتماد آماری 5 درصد اختلاف معنی­داری وجود دارد. بهطوریکه ارتفاع 750 و 960 متر از سطح دریا بهترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا بودند و به لحاظ ترکیبات شیمیایی، کاج بروسیا ارتفاع 750 متر از سطح دریا بهطور معنی­داری در سطح اعتماد آماری 5 درصد دارای سلولز بیشتری بوده و کاج بروسیا در ارتفاع 960 متر از سطح دریا بهطور معنیداری در سطح اعتماد آماری 5 درصد دارای لیگنین و مواد استخراجی بیشتری بوده ولی برای خاکستر بین سه حد ارتفاعی اختلافی مشاهده نشد. خمیر کاغذ حاصل ازکاج بروسیا واقع در ارتفاع 960 متر از سطح دریا بهدلیل داشتن عدد کاپای کمتر برای تولید خمیر قابل رنگبری و مقاومتر مناسبتر است؛ ولی به شرط اینکه پالایش مناسبی بر روی الیاف اعمال گردد و خمیرکاغذ حاصل از کاج بروسیا واقع در ارتفاع 750 متر از سطح دریا را بهدلیل بازده زیادتر میتوان برای تهیه محصولات کاغذی در طیف گسترده از قبیل کارتن، کرافت لاینر و کاغذهای بستهبندی مورد استفاده قرار داد.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_490_03bb95a82e1a22f569fb5de9207993ec.pdf
2012-07-23
1
13
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین رویشگاه بالقوه سه گونه درختی صنعتی مدیترانهای در جنگلهای حوضه ارمند، استان چهار محال بختیاری با استفاده از تکنیک RS و GIS
رویش گونههای گیاهی در یک منطقه تحت تأثیر عوامل محیطی و زیستی آن منطقه میباشد. جهت تعیین رویشگاه بالقوه گونههای گیاهی انجام مطالعاتی در زمینه نیازهای اکولوژیک گونهها و نیز خصوصیات اقلیمی و ادافیکی منطقه مورد مطالعه ضروری است. در این تحقیق، رویشگاه بالقوه سه گونه درختی صنعتی مدیترانهای شامل سرو زربین، کاج سیاه و زیتون در حوضه آبخیز ارمند شهرستان لردگان از استان چهارمحال بختیاری با استفاده از تکنیک سنجش از دور (RS) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تعیین شد. بدینمنظور پس از جمعآوری نقشههای مختلف از قبیل نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، اقلیم و خاک از سازمانهای مختلف، این نقشهها جهت تهیه لایههای اطلاعاتی مورد نیاز رقومی شدند. نقشه کاربری اراضی شامل رخنمون سنگی، پوشش جنگلی، اراضی زراعی آبی، مرتع، اراضی زراعی دیم و سایه، از دادههای TM تهیه گردید. سپس، با مراجعه به منابع علمی مختلف حدود 14 گـونه درختی مدیتـرانهای کـه جزو گـونههای صنعتی بودند، شنـاسـایی و نیـازهای اکـولوژیکی آنها نیز مشخص گـردید. برای هر کـدام از گـونهها بر اسـاس نیازهـای اکـولوژیـکی آنها و نیز خصوصیات منطقه مورد مطالعه لایههـای اطلاعاتی مختلفی تـهیه شد. در نهایت با تلفیق لایهها با یـکدیگر مشخص گـردید که حدود 1150 هـکتار برای گـونه Cupressus sempervirens (L.)، 996 هکتار برای گونه (Arnold) Pinus nigra و 5199 هکتار برای گونه (L.) Olea europea جهت رویشگاه بالقوه این گونهها مناسب میباشند.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_491_9cdb4c9cb5c8431b770a1e506a2f0183.pdf
2012-07-23
15
31
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عوامل موثر بر تنوع زیستی با استفاده از رگرسیون
خطی چندگانه در جنگل تحقیقاتی واز
این پژوهش در سری 2 جنگل تحقیقاتی واز واقع در شهرستان چمستان (استان مازندران) انجام شد. شبکه آماربرداری بهصورت تصادفی سیستماتیک با ابعاد 150×200 متر طراحی و قطعات نمونه دایره­ای شکل با شعاع 84/17 متر پیاده گردید. در هر قطعه نمونه تعدادی از فاکتورهای کمی و کیفی درختان و رویشگاه ثبت شد. بهمنظور تشخیص و تفکیک تیپ­ها از میانگین مجموع سطح مقطع برابر سینه درختان در قطعه نمونه و روش آنالیز دو طرفه گونه­های شاخص استفاده شد. بهطور کلی 7 تیپ به نام­های: 1- راش، افرا پلت همراه با ممرز، 2- راش، ممرز همراه با شیردار، 3- ممرز،­ انجیلی همراه با بلوط و شیردار، 4- ممرز، ­انجیلی همراه با افرا پلت، 5- انجیلی، ­ممرز همراه با افرا پلت، توسکا و خرمندی، 6- توسکا همراه با ممرز و خرمندی و 7- آزاد تفکیک شد. سپس تنوع زیستی گونه­های درختی با استفاده از دو شاخص غنا گونه­ای (سیمپسون، شانون- ­وینر) و دو شاخص یکنواختی (سیمپسون، اسمیت-­ ویلسون)، در کلیه تیپ­های جنگلی محاسبه و تیپ­هایی که از نظر توالی اکولوژیکی در یک مرحله قرار داشتند بهوسیله آزمون t با یکدیگر مقایسه شدند. برای تشخیص عوامل موثر در شاخص­های تنوع زیستی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع زیستی در تیپ­های 1 و 3 بیشتر از تیپ­های 2 و 4 میباشد. در ضمن تاثیر مؤلفه یکنواختی بر روی تنوع زیستی بیشتر است، زیرا تیپ­های 1 و 3 با وجود داشتن گونه­های کمتر، از تنوع زیستی بیشتری برخوردار بوده­اند. بررسی رابطه بین شاخص­های تنوع زیستی با بعضی از عوامل فیزیوگرافیک منطقه و تعدادی از خصوصیات توده در تیپ­های جنگلی بهواسطه رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر روی کلیه شاخص­های تنوع زیستی در نظر گرفته شده دارای اثر منفی است، ضمن اینکه این اثر همیشه بهصورت خطی نمی­باشد. درصد شیب دامنه شاخص­های یاد شده را افزایش داد، که علت این امر تخریب بیش از حد توده­های جنگلی در شیب­های پایین و حذف این عوامل مخرب در شیب­های بالاتر می­باشد. بهطور کلی تنوع زیستی به عوامل متعددی وابسته می­باشد که در این تحقیق برخی از عوامل مورد نظر قرار گرفته است. زیرا تنوع زیستی امری دینامیک بوده و در مراحل مختلف اکولوژیکی جوامع مختلف متفاوت می­باشد.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_492_8b8170194ef83606f6a5d9c6069d70ab.pdf
2012-07-23
33
50
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی مالی طرح تجدید نظر اول سری یک جنگل آموزشی و پژوهشی دکتر بهرامنیا
جنگلها بهعنوان بخشی از منابع طبیعی تجدیدشونده در رشد اقتصادی یک کشور نقش قابل توجهی دارند. بهمنظور استفاده از این ثروت ملی، بهرهبرداری از جنگلها در قالب طرحهای جنگلداری به مجریان واگذار میشود. ارزیابی پس از اجرای اینگونه طرحها یکی از ضروریات میباشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی طرح تجدید نظر اول جنگل آموزشی و پژوهشی دکتر بهرامنیا (شصتکلاته گرگان)، با استفاده از مبالغ واقعی هزینهها و درآمدها و ارزش اموال منقول مجری در ابتدای دوره (1376) و انتهای دوره (1385) میباشد. بدینمنظور با بهرهگیری از خالص ارزش پروژه اقدام به ارزیابی پس از اجرا و برآورد نرخ بازده داخلی طرح گردید. یافتهها نشان داد که بیش از 99 درصد درآمدها مربوط به فروش فرآوردههای چوبی میباشد. هزینهها و درآمدها با نوساناتی در طول 10 سال روند افزایشی را نشان میدهد. هزینههای پرسنلی با میانگین 5/36 درصد بالاترین رتبه، عوارض و بهره مالکانه با 1/24 درصد در رتبه دوم و هزینه تهیه، تبدیل و حمل با 1/19 درصد رتبه سوم هزینهها را به خود اختصاص دادهاند. جادهسازی، ماشینآلات، اداری و متفرقه در رتبههای بعد قرار داشتهاند. از مجموع درآمد فروش چوب 7/54 درصد مربوط به فروش چوبهای صنعتی میباشد که ناشی از بهای بالاتر هر مترمکعب این فرآوردهها میباشد. بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی مالی طرح، نرخ بازده داخلی معادل 12/41 درصد برآورد گردید که بالاتر بودن آن از نرخهای رایج بهره بانکی، سودآوری طرح را نشان میدهد. در پایان راهکارهایی در راستای کاهش هزینهها و افزایش درآمدها بهمنظور بهبود وضعیت موجود به برنامهریزان این عرصه پیشنهاد گردید.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_493_b8209a719d0e0b2bd1837d527da3b7d3.pdf
2012-07-23
51
66
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تاثیر برخی متغیرهای محیطی بر روی گونه کلیر در رویشگاههای استان هرمزگان
در این بررسی 24 قطعه نمونه در 8 رویشگاه طبیعی کلیر در شرق استان هرمزگان که در آنها کلیر بهصورت گروهی و حداقل بیش از 3 اصله در کنار یکدیگر قرار گرفته بودند انتخاب و خصوصیات کمی و کیفی تعداد 67 اصله درخت کلیر در آنها اندازهگیری شدند. در هر قطعه نمونه یک پروفیل خاک حفر و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها مطالعه شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای طبیعی کلیر در استان هرمزگان دارای اقلیم گرم و خشک بیابانی هستند. در این رویشگاهها برخلاف بارندگی سالانه کم (حدود 5/141 میلیمتر) و حداکثر مطلق دمای بالا (8/44 درجه سانتیگراد)، بهدلیل رطوبت نسبی بالای جو که در طول ماههای سال بهندرت به کمتر از 60 درصد میرسد، از شدت گرما و خشکی محیط کاسته میشود. گونه کلیر بیشتر به فرم رویشی درختچهای یا درخت کوتاه دیده میشود. حالت درختچهای کلیر بیشتر در جوانی مشاهده شده و با افزایش سن گیاه، ارتفاع کل گیاه و تنه آن افزایش مییابد. قطر تاج پوشش کلیر همواره بیشتر از ارتفاع آن بوده و تمایل گیاه در جهت گستردهتر شدن است. این موضوع به همراه تعداد زیاد ریشه جوش تولید شده توسط گیاه از نظر حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک اهمیت بسیاری دارد. از نظر خصوصیات خاکشناسی رویشگاههای کلیر دارای بافت لوم، لوم - سیلت یا لوم - شنی بودند و جزو خاکهای شور، قلیایی، آهکی و فقیر از مواد آلی محسوب میشوند. بهطورکلی در بین رویشگاههای مورد بررسی، رویشگاه جگین از نظر خصوصیات جنگلشناسی از سایر رویشگاهها کاملاً متمایز است. این رویشگاه دارای بلندترین درختان، تقریباً قطورترین تنه و جست، بیشترین ارتفاع تنه، بیشترین قطر تاج پوشش و تقریباً کمترین تعداد ریشه جوش است. تمام این خصوصیات از یک طرف نشاندهنده شرایط رویشگاهی مناسب و از طرف دیگر بیانگر مسن بودن درختان این رویشگاه میباشد.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_494_a0f1b6f834c4bb816c81b23dd41e8bd1.pdf
2012-07-23
67
88
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین قطر لوله¬های زهکش عرضی جاده¬های جنگلی
احداث جادههای جنگلی روند طبیعی حرکت آب را مختل میکند. برای جلوگیری از تخریب منطقه و هدایت آب نهرها و خط­القعرها، احداث کانال کناری و لوله­های زهکش عرضی ضروری میباشد و تعیین قطر این لولهها، به آگاهی از دبی آب منطقه و ویژگیهای فیزیوگرافی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه بستگی دارد. بهمنظور تعیین میزان دبی آب زیرحوزه و به تبع آن تعیین میزان و مقدار قطر لولههای عرضی جادههای جنگلی و برای خروج آب از زیرجاده بهمنظور عملیات زهکشی برای جلوگیری از تخریب منطقه، مطالعـهای در حوزه آبخیز ظالمرود در 27 زیرحـوزه که تـوسط نـرمافـزار Arc view ایجاد شده، صورت گرفت. با استفاده از روش شماره منحنی (سازمان حفاظت خاک آمریکا) با دوره بازگشت 25 سال، شدت جریان هر یک از زیرحوزهها، برحسب فوت مکعب بر ثانیه محاسبه شد. آنگاه با استفاده از نموگراف تعیین قطر لولههای سیمانی، قطر هر یک از لولههای زیرحوزه بهدست آمد. نتایج نشان داد که قطر لولهها از 38 سانتیمتر تا 156سانتیمتر متغیر بودند. آنگاه برای دستیابی به بهترین قطر لوله­ها در منطقه کوهستانی، زیرحوزه لولههای با قطر کمتر از 60 سانتیمتر با هم تلفیق شدند تا مناسبترین قطر برای هر یک از زیرحوزهها بهدست آید. در نتیجه با تکیه بر نتایج حاصله در برخی از زیرحوزهها، قطر لولههای موجود با میزان قطر لولههای برآوردی همسان نبوده و نیازمند کاهش یا افزایش میباشد که در نتیجه منجر به کاهش هزینههای احداث لولهگذاری و تعمیر جادههای با قطرهای نامناسب خواهد شد.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_495_c5a55738ea85f67e591e0f1e43e6c4ff.pdf
2012-07-23
89
103
ORIGINAL_ARTICLE
رنگبری خمیرکاغذ سودای پوست کنف با استفاده از پراکسید قلیایی
در این پژوهش تاثیر استفاده از مقادیر متفاوت پراکسید هیدروژن در سه سطح 3، 4 و 5 درصد و هیدروکسید سدیم در دو سطح 2 و 3 درصد بر روی رنگبری خمیرکاغذ سودای پوست کنف بررسی شد. پوست کنف به روش سودا با 20 درصد قلیاییت، در 170 درجه سانتیگراد برای مدت 1 ساعت، به خمیر تبدیل شد. خمیر حاصل دارای بازده 55 درصد و عدد کاپای 5/12 بود. رنگبری شامل دو مرحله بود: 1- مرحله کی­لیت کردن 2- مرحله رنگبری پراکسید قلیایی. نتایج نشان داد با افزایش مقدار مصرف پراکسید درجه روشنی خمیرکاغذ افزایش و عدد کاپای آن کاهش می­یابد، همچنین دادهها نشان داد که افزایش درصد سود سوزآور تاثیری در درجه روشنی و عدد کاپای خمیرکاغذ نداشته است، اما بازده آن کاهش یافت. داده­های مربوط به تیمار 3 درصد سود – 5 درصد پراکسید بدون مرحله کی­لیت سازی، نشان داد که مرحله کی­لیت سازی اولیه بهطور قابل ملاحظهای در درجه روشنی، عدد کاپا و بازده خمیر رنگبری شده موثر است و این تیمار کمترین روشنی و بیشترین عدد کاپا و بازده را در بین همه تیمار­ها دارا بود. در نهایت، تیمار 3 درصد سود – 5 درصد پراکسید همراه با مرحله کی­لیتسازی اولیه دارای بیشترین روشنی (73 درصد) و کمترین بازده (92 درصد) بود و تیمار 2 درصد سود – 4 درصد پراکسید بههمراه کی­لیتسازی اولیه، با روشنی70 درصد و بازده 95 درصد، از لحاظ بازده، روشنی و مصرف کمتر مواد شیمیایی رنگبری، بهعنوان تیمار برتر انتخاب شد.
https://jwfst.gau.ac.ir/article_496_98dff888f770845212b92ac757eadabc.pdf
2012-07-23
105
113